Lezing, Studium Generale

Promotie

Donkere materie. Onzichtbaar spul wat volgens berekeningen zo’n 85% van de materie in het heelal omvat. Met een ERC Advanced Grant van 2.5 miljoen euro gaat Hoogleraar Observationele Kosmologie Henk Hoekstra nog preciezer in kaart brengen waar deze donkere materie zich bevindt.

Een kapje over je drankje in de kroeg, deodorant als pepperspray of een koptelefoon om catcalling niet te horen: veel vrouwen zetten alledaagse voorwerpen in om zich veiliger te voelen in de openbare ruimte. Student Anne van der Linden maakte er een online tentoonstelling over.

Het gebruik van vuur kan veel vertellen over de evolutie van de mens. Archeoloog Femke Reidsma ontwikkelde een techniek waarmee nauwkeuriger kan worden achterhaald hoe onze voorouders vuur gebruikten. Bestaande archeologische studies moeten hierdoor worden herzien. De studie van Reidsma is 2 november…

ChatGPT, vertaalmachines en bots: voor Carole Tiberius zijn ze gesneden koek. 1 januari is ze benoemd tot hoogleraar Computerlinguïstiek. ‘Het vakgebied bestaat uit twee componenten: informatica en taalkunde.’

Nu de introductieweken weer als vanouds kunnen doorgaan, is het enthousiasme van de nieuwe studenten overweldigend. Ook de studentenverenigingen draaien weer op volle toeren nadat zij in coronatijd voor een lastige taak stonden.

Recent werd Jaap van den Herik, emeritus hoogleraar Recht en Informatica, geinterviewd door de BNVKI (Benelux Vereniging voor Kunstmatige Intelligentie).

Mechanica speelt een grotere rol in bloedvatvorming, en andere ontwikkelingsbiologie, dan lang gedacht. Cellen blijken te reageren op mechanische signalen, zoals druk. Via de extracellulaire matrix, een netwerk van vezelachtige eiwitten, zouden cellen die mechanische signalen over grote afstanden kunnen…

De aantrekkingskracht tussen personen is af te lezen aan het gelijk lopen van hun hartslag en huidgeleiding. Het verklaart waarom we met sommige mensen een romantische ‘klik’ voelen en met anderen niet. Dit blijkt uit onderzoek van psycholoog Eliska Prochazkova van het Leiden Institute for Brain and…

Annelinde Vandenbroucke ontving in december 2020 de nieuwe beurs voor wetenschapscommunicatie voor NeurolabNL Young. Deze subsidie zal haar helpen bij haar missie: wetenschap aantrekkelijk maken voor en door jongeren. Waarom jongeren belangrijk zijn voor de wetenschap en andersom vertelt Vandenbroucke…

Rick Tazelaar werkt sinds augustus als universitair docent bij de sectie Algemene Geschiedenis. Hieronder stelt zij zich voor.

NWO beloont vier projecten waar Leidse onderzoekers wetenschap en samenleving dichter tot elkaar brengen. Wat zijn dat voor projecten?

Hoe uniek is het menselijke vermogen om te leren en zich aan te passen aan de omgeving? Met veldonderzoek - in het regenwoud en in dierentuin Artis - onderzoekt primatoloog Karline Janmaat op welke manier mensen en andere primaten zich aanpassen aan de omgeving in hun zoektocht naar voedsel. Als hoogleraar…

Nog altijd is niet duidelijk hoe de neanderthalers zijn uitgestorven. Maar lange tijd gold één theorie als de meest waarschijnlijke: de opkomst van de superslimme Homo sapiens, de moderne mens dus. Inmiddels is deze concurrentiehypothese echter niet meer de dominante theorie onder wetenschappers, blijkt…

Nanomaterialen kunnen veel verder doordringen in onze voedselketen dan tot nu toe werd gedacht. Dat komt doordat de deeltjes in elk organisme in de keten van vorm en grootte blijken te veranderen. Onderzoekers van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden ontdekten dit bij toeval, toen zij een door…

De samenwerking tussen ISGA en het NIPV (Nederlands Instituut Publieke Veiligheid) is afgelopen vrijdag officieel bekrachtigd door het zetten van handtekeningen door Sanneke Kuipers (hoogleraar Crisis Governance) namens ISGA en Coby Flier (manager Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg)…

De nervus vagus zorgt voor een directe verbinding tussen de darmen en de hersenen. Die zenuw stimuleren maakt dat mensen minder aandacht besteden aan droevige gezichtsuitdrukkingen. Dit blijkt uit onderzoek van de psychologen Katerina Johnson en Laura Steenbergen, gepubliceerd in het tijdschrift Neu…

Vandaag gaat het LDE Bachelor Honours Programme Sustainability van start. Daarin gaan studenten van de Universiteit Leiden, TU Delft en Erasmus Universiteit samen aan de slag met concrete duurzaamheidsvraagstukken van organisaties. De interesse voor het nieuwe programma bleek overweldigend. Twee docenten…

Een groot gedeelte van het werk van Serge Fehr, hoogleraar quantum informatietheorie, is abstract en theoretisch en voor maar weinig mensen te begrijpen. Toch helpt zijn werk om de digitale wereld veiliger te maken, zodat wij ook in de toekomst allemaal probleemloos kunnen blijven internetbankieren…

Positieve verwachtingen over een behandeling vergroten de kans op succes. Daarom stimuleert het Center for Interdisciplinary Placebo Studies Leiden onderzoek naar placebo-effecten. Ook biedt dit nieuwe centrum expertise en trainingen aan voor zorgverleners. Bij de opening gaven de oprichters alvast…

Is het schadelijk als je vlak voor het slapen gaan nog op een scherm kijkt? Worden we dom door het gebruik van een TomTom? En wat is de impact van een kopbal op onze hersenen? Krijg antwoord op deze en andere vragen op het breinfestival ‘Over de Kop’ op 12 juni.

Als een van de eerste milieuwetenschappers ooit ontving Arnold Tukker zaterdag 12 november het eredoctoraat aan de Universiteit van Linköping. Deze Zweedse universiteit bekroont Tukker voor zijn wetenschappelijk werk om tot een circulaire economie te komen.

Hoe gaan we om met financiële stress bij studenten? Daarvoor hebben beleidsmakers en studenten de koppen bij elkaar gestoken. Het resultaat is een adviesrapport waarmee de universiteit nu aan de slag kan. Vera Hilgevoord organiseerde de brainstormsessie met vragen aan studenten en vertelt over hun r…

Dr. Claartje Levelt, werkzaam binnen LUCL en LIBC, is een internationaal erkend expert op het gebied van de eerste taalverwerving. Ze onderzoekt hoe het taalsysteem van de grond komt bij baby’s en jonge kinderen, wat daarbij de interactie is tussen taalwaarneming en taalproductie en wat voor leermechanismen…

De dekolonisatieoorlog in Indonesië verliep gewelddadig mede doordat de Nederlandse krijgsmacht opereerde vanuit de gedachte dat ‘een opstand nu eenmaal hardhandig moest worden neergeslagen.’ Dat blijkt uit promotieonderzoek van historicus Christiaan Harinck aan het KITLV. Promotie 16 november.

Chimpansee Fiffy had in korte tijd ernstige staar in beide ogen gekregen waardoor ze zo goed als blind was. Oogartsen van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) zijn er nu in geslaagd beide lenzen in de ogen te vervangen. Fiffy, die tussen de 30 en 40 jaar oud geschat wordt, is voor zover bekend…

De masterscriptie: voor vele studenten een ware kroon op het werk. Sommige scripties zijn echte uitblinkers. Die worden beloond met de FSW Scriptieprijs. Dit jaar werd deze prijs gewonnen door Roosmarijn Goldbach (master Psychologie) en Matija Čuljak (researchmaster Psychologie), die respectievelijk…

Medewerkers van het LUMC en de Universiteit Leiden gingen in zeven weken meer dan 35 duizend keer de deur uit voor een korte wandeling, een Ommetje. De Healthy University Leiden riep de Ommetje-wandelcompetitie in het leven om een gezonde leefstijl van werknemers te promoten. Dit leverde tot nu toe…

Nog een paar weken, dan barst in Leiden een festival los vol verleidelijke kennisactiviteiten. Vanaf januari is de stad 365 dagen lang European City of Science. Veel wetenschappers doen enthousiast mee. ‘Ik zie er een kans in om mensen de vreugde te laten voelen van samen iets nieuws te ontdekken.’

Annetje Ottow, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Leiden, is sinds een paar maanden de nieuwe voorzitter van de strategische alliantie Leiden-Delft-Erasmus (LDE). Wat wil zij bereiken tijdens haar twee jaar durende voorzitterschap?

Next Generation ImmunoDermatology is de eerste landelijke dermatologie samenwerking voor de ontwikkeling en toepassing van hightech biomarkeronderzoek in de gezondheidszorg, mogelijk gemaakt met een grote subsidie van de nationale wetenschapsfinancier NWO. Gezondheidspsycholoog Sylvia van Beugem leidt…

De European Research Council (ERC) heeft een Advanced Grant toegekend aan maar liefst zes Leidse onderzoekers. De ERC kent deze grote onderzoeksbeurzen toe aan gevestigde, vooraanstaande academici voor langdurig, risicovol en mogelijk baanbrekend onderzoek.

Altijd dezelfde route naar werk nemen, in restaurants voor dat ene gerecht gaan en ’s zomers naar dezelfde vakantiebestemming: herkenbaar voor wie niet van onzekerheid houdt. Onderzoekers ontdekken nu dat die afkeer van onzekerheid beïnvloedt hoe we de wereld begrijpen.

'Ik hoop bij te dragen aan een beter begrip van sociale dilemma's waar we voortdurend mee te maken hebben, zoals de dilemma's die ontstaan bij klimaatverandering of de huidige pandemie', zegt sociaal- en organisatiepsycholoog Jörg Gross over zijn Starting Grant van de European Research Council (ERC)…

Een nieuw kinderopvangstelsel dat bijna gratis is: klinkt ideaal, maar voor ouders kleven er ook risico’s aan. Vooral bij kwetsbare groepen kan het systeem voor onzekerheid en stress zorgen, concluderen psychologen van Universiteit Leiden en onderzoeksbureau D&B.

Pedagoog Sabine van der Asdonk ontvangt de Gratama Wetenschapsprijs 2021 voor haar onderzoek naar interventiemethoden voor gezinnen waarin een zeer hoog risico op kindermishandeling speelt. Met de prijs gaat Sabine een nieuw onderzoek opzetten in samenwerking met Britse collega’s van de University College…

Hoe kan je de slagkracht van inspecteurs vergroten met behulp van verantwoorde artificiële intelligentie (AI)? Met deze vraag gaat het Innovation Center for Artificial Intelligence (ICAI) Lab AI4Oversight zich bezighouden. Door het ontwikkelen van algoritmes en werkwijzen proberen ze inspecteurs van…

Meetikken op een ritme, patronen in geluiden herkennen en genieten van muziek: voor mensen klinkt het als de normaalste zaak van de wereld. Maar hoe zit dat met dieren? Michelle Spierings zoekt het uit en maakt met haar onderzoek kans op de Klokhuis Wetenschapsprijs.

Zwermen drones, voetgangers of de cellen in je lichaam. Dat zijn allemaal voorbeelden van actieve materie: materialen waarvan de bouwstenen autonoom kunnen bewegen. Dat is wat Luca Giomi bestudeert. Giomi is per 1 januari 2024 benoemd tot hoogleraar theoretische natuurkunde op het gebied van zachte…

Fossielvrij tegen KLM over greenwashing, gemeenten tegen Chemours over het lozen van PFAS, de klimaatzaken tegen Shell en de ING Bank. Voorbeelden genoeg van recente civielrechtelijke zaken over duurzaamheid. Maar heeft procederen bij de burgerlijke rechter over duurzaamheid eigenlijk wel effect?

Vissenpopulaties in meren en rivieren zijn de afgelopen decennia afgenomen. Dat is waarschijnlijk het gevolg van licht- en geluidsverontreiniging. Met de Horizon Europe-beurs kan ecoloog Hans Slabbekoorn dit onderzoeken en de situatie voor migrerende vissen verbeteren. Daarvoor komt er een zeven meter…

Ben Kuipers is benoemd tot hoogleraar Publiek Leiderschap bij FGGA. De leerstoel Publiek Leiderschap (0,2 fte voor een periode van vier jaar) wordt extern gefinancierd vanuit het samenwerkingsverband VPL (Verder met Publiek Leiderschap) en is ingebed in het Leiden Leadership Centre (LLC)

Het Leids Universiteits Fonds (LUF) heeft subsidies toegekend aan Floor van Meer (Sociale, Economische en Organisatiepsychologie) en Lara Wierenga (Ontwikkelings- en Onderwijspsychologie). Deze Leidse wetenschappers vertellen over hun plannen waarvoor zij ieder rond de 35.000 euro ontvangen.

Hans Slabbekoorn is gespecialiseerd in dierengeluiden. Per 1 juli is hij benoemd tot hoogleraar Akoestische ecologie en gedrag. Een enorme waardering, meent de kersverse professor. ‘Deze baan gaat nooit vervelen, of ik nu de urban jungle bestudeer, of marien lawaai.’

Hoe gaan mensen om met spanningen en stress, veroorzaakt door sociale veranderingen? Om dat te onderzoeken heeft de nationale wetenschapsfinancier NWO het project van de Leidse onderzoeker Daan Scheepers en Naomi Ellemers (Universiteit Utrecht) gehonoreerd. Scheppers: 'Ons ultieme doel is om polarisatie…

De Universiteit Leiden heeft in de laatste maanden met veel studenten en medewerkers gesproken over de Israël en Gaza crisis. De Universiteitsraad heeft vragen gesteld over onze banden. Er zijn ook verschillende petities van studenten en medewerkers ontvangen over onze banden met Israëlische universiteiten.…

Alumnus Sam van Raalte gaat zijn passie achterna en kiest voor freelance journalistiek.

De nieuwe interdisciplinaire bacheloropleiding Science for Sustainable Societies start vanaf het studiejaar 2025-2026

Promovendus en onderzoeksjournalist Sebastiaan Grosscurt heeft in mei een Tegel gewonnen. In de categorie data wonnen Grosscurt en zijn collega’s de prestigieuze journalistieke prijs. ‘Ecologisch onderzoek en journalistiek zijn voor mij twee manieren om hetzelfde te bereiken.’