Bacteriën evolueren in een onvoorspelbare omgeving eenzelfde strategie als die aandelenhandelaren toepassen om zich in te dekken tegen onvoorspelbare schommelingen van de beurskoersen. Over deze ontdekking publiceert experimenteel evolutiebioloog dr. Bertus Beaumont op 5 november een coverartikel in…

Afgelopen week schreef de Volkskrant een uitgebreid artikel over de bizarre levensvorm die ontstaat, wanneer een bacterie geen celwand meer heeft – een soort barbapapa’s. Eén van de experts die aan het woord komt is Leids microbioloog Dennis Claessen. Door in zijn lab bacteriën bloot te stellen aan…

Hoe weet een bacterie waar er voedsel is in zijn omgeving? En hoe beweegt die bacterie vervolgens naar dat voedsel toe? Hoogleraar Ultrastructuurbiologie Ariane Briegel nam het publiek mee op een microscopische reis tijdens haar lezing ‘Zooming in on bacterial behaviour’ voor het Natuurwetenschappelijk…

Hoe detecteren bacteriën signalen uit hun omgeving en hoe passen ze zich daaraan aan? Die vraag intrigeert Ariane Briegel, hoogleraar Ultrastructuurbiologie. Met behulp van nieuwe technieken produceert ze driedimensionale beelden, die nieuwe informatie geven over het zintuiglijke systeem van bacteri…

Stel: je moet reizen, maar je hebt geen auto en je bent volledig blut. Wat doe je? Liften natuurlijk! Leidse biologen hebben ontdekt dat bepaalde bacteriën precies deze tactiek toepassen: hun sporen springen op beweeglijke bacteriën en gebruiken die als taxi. Zo kunnen ze de juiste omgeving bereiken…

Ariane Briegel wil bacteriën inzetten om vroegtijdig kanker te detecteren. Samen met postdoc Alise Muok ontwikkelt ze een methode om de urine van patiënten snel en goedkoop te kunnen testen op de aanwezigheid van verdachte moleculen. Ze ontvangen hiervoor een beurs van ongeveer 150.000 euro van KWF…

Een bacterie supersnel bevriezen, om de structuur van buiten en binnen natuurgetrouw in beeld te brengen. Hoogleraar Ultrastructuurbiologie Ariane Briegel kwam speciaal hiervoor naar Leiden: de Universiteit Leiden is een van de weinige instituten wereldwijd waar de benodigde apparatuur beschikbaar is.…

Zelf een bont gekleurd schilderijtje maken dat helemaal bestaat uit bacteriën. Het kan op 17 september in het Rijksmuseum van Oudheden tijdens de Nacht van Kunst & Kennis. Maar welke wetenschap steekt erachter, en hoe leidt het tot een groentetuin op Mars? Biologiestudent Valentijn Broeken van het Leidse…

Draadvormige bacteriën maken cellen die geen celwand meer hebben onder invloed van osmotische stress. Een opvallende ontdekking, aangezien de celwand als bescherming dient voor bacteriën. Het zou kunnen verklaren hoe ziekteverwekkende bacteriën zich in ons lichaam kunnen schuilhouden voor ons immuunsysteem.…

Een internationaal team van wetenschappers, met onderzoekers van twee Nederlandse universiteiten, Leiden en Groningen, heeft de structuur bepaald van chlorofyl in chlorosomen van groene bacteriën. Chlorosomen zijn de lichtantennes van deze bacteriën. Het zijn langwerpige zakjes die tot 250.000 chlorofylmoleculen…

Onderzoekers van het Instituut Biologie Leiden hebben ontdekt hoe goede darmbacteriën ons aangeboren immuunsysteem reguleren. Door deze verrassende ontdekking wordt het in de toekomst mogelijk om ziekten die gerelateerd zijn aan ontsteking, zoals diabetes en colitis, gericht te behandelen met een cocktail…

Twee bacteriesoorten werken samen in plantenwortels om hun gastheer te redden van een schimmelziekte. Een team van microbiologen en bioinformatici van het Nederlands Instituut voor Ecologie, Universiteit Wageningen en het Instituut voor Biologie van Leiden deed deze ontdekking. Ze identificeerden ook…

Bacteriën gebruiken antibiotica als wapen en produceren er meer van als er concurrerende stammen in de buurt zijn. Dit fundamentele inzicht kan helpen bij de zoektocht naar nieuwe antibiotica.

Bodembacteriën specialiseren zich door werk te verdelen binnen de kolonie. Een deel van de bacteriën maakt antibiotica om de kolonie tegen concurrenten te verdedigen, zelfs als het ten koste gaat van hun individuele voortplantingssucces. Publicatie in Science Advances.

Net zoals mieren, termieten en bijen, werken sommige bacteriën ook samen in een groep. Daarbij is er sprake van een strikte taakverdeling, zodat de groep als geheel weerbaar is tegen gevaren van buitenaf. Onderzoekers hebben nu ontdekt dat een deel van sommige bacteriën zich wel heel erg in dienst stellen…

Een bacterie die zich verschuilt voor het immuunsysteem en stukjes DNA uit zijn omgeving oppikt. Het resultaat: nieuwe eigenschappen krijgen, zoals beter beschermd zijn tegen antibiotica. Gelukkig hebben we zo’n doemscenario nog niet eerder gevonden. Wel vond promovendus Renée Kapteijn de eerste aanwijzingen,…

Dankzij bepaalde vet-suikermoleculen kunnen onder meer leprabacteriën zich verstoppen voor ons immuunsysteem. Hoe precies, is niet helemaal duidelijk. Hessel van Dijk, die op 13 oktober promoveerde, maakte de moleculen na en hielp daarmee een stukje van de puzzel op te lossen. Van Dijks proefschrift…

Microscopisch kleine zwemmers zoals bacteriën zwemmen niet altijd alleen. Informatie uitwisselen en samenwerken kan namelijk voordelen hebben. Stefania Ketzetzi en collega's tonen in Nature Communications aan dat ook door mensen gemaakte microzwemmers kunnen samenwerken.

Planten houden van gunstige microben zoals bacteriën en schimmels: ze groeien beter en worden er gezonder van. Hoogleraar Microbiële Ecologie Jos Raaijmakers speurt naar de juiste microben die gebruikt kunnen worden door de landbouw. Oratie 13 november.

Plastic afval: voor ons een probleem, maar voor sommige kleine beesjtes om van te smullen. Nemo Kennislink schrijft over plastic-etende bacteriën, die bijvoorbeeld PET kunnen opeten. Zijn zij de oplossing voor ons plasticprobleem? Nemo vroeg het aan biologie-promovendus Jo-Anne Verschoor.

Hoe passen bacteriën zich aan aan een nieuwe leefomgeving? Hoe zitten genomen van bacteriën precies opgevouwen in cellen? Dat gaat een internationaal team van wetenschappers onderzoeken, onder leiding van de Leidse biochemicus Remus Dame. Het Human Frontier Science Program heeft hiervoor een subsidie…

De dag waarop we de eerste stap op Mars mogen zetten komt steeds dichterbij: als het aan SpaceX ligt is dit al over acht jaar! Er staan ons echter nog aardig wat uitdagingen te wachten om hier te kunnen overleven. Eén daarvan is de voedselvoorziening: we willen gewassen verbouwen op Mars, maar hoe doe…

Per 1 augustus is Lars Jeuken gestart als hoogleraar Biophysical Chemistry bij het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek (LIC). Hij doet onderzoek op het snijvlak van biologie en scheikunde, maar er komt ook fysica en nanotechnologie bij kijken. Jeuken: ‘Door nanodeeltjes te koppelen aan eiwitten…

Hoogleraar Moleculaire Biotechnologie Gilles van Wezel van het Instituut Biologie Leiden is te zien en te beluisteren bij EenVandaag tv en radio over een project waarin onderzoekers millennia oude bacteriën tot leven hebben gewekt. Hij sprak ook met het populair-wetenschappelijke Scientias en bij BNR…

Bacteriën die van nature PET-flesjes afbreken en helpen onze berg plasticafval te verminderen. Volgens onderzoeker Jo-Anne Verschoor en haar supervisor Han de Winde is dit te toekomst. Zij kijken welke bacteriën hiervoor geschikt zijn, en hoe ze die steeds efficiënter kunnen laten werken. In het Leidsch…

Afgelopen vrijdag startte de wereldwijde Antibiotics Awareness Week: een hele week in het teken van antibioticagebruik. Antibioticaonderzoekers van het LACDR trokken er daarom op uit om basisschoolleerlingen te vertellen over hun onderzoek. Door middel van een rollenspel werden leerlingen de wereld…

Leidse biologen publiceerden in het gerenommeerde wetenschappelijke blad Science Advances een studie waarmee ze aantonen dat bodembacteriën taken verdelen binnen de kolonie. De Volkskrant schreef er een artikel over.

Biologisch chemicus Nathaniel Martin gaat een alternatief antibioticum testen dat veel voorkomende resistente bacteriën zoals de ziekenhuisbacterie kan bestrijden. Hij ontvangt hiervoor 350.000 euro uit het NACTAR-programma van NWO. ‘We willen weten hoe veilig en hoe werkzaam ons antibioticum is in…

Hoe passen bacteriën zich aan aan een nieuwe leefomgeving? Hoe zitten genomen van bacteriën precies opgevouwen in cellen? Dat gaat een internationaal team van wetenschappers onderzoeken, onder leiding van de Leidse biochemicus Remus Dame. Het Human Frontier Science Program heeft hiervoor een subsidie…

‘Wat ik aantrekkelijk vind aan het bodemleven, is dat het stuurbaar is,’ verklapt onderzoeker Martijn Bezemer van het Instituut Biologie Leiden (IBL). ‘Dat je kan zeggen: wat wil je? En dat ik de bodem dan kan omtoveren tot iets wat jij nodig hebt. Ten minste, dat dachten we.’

Wanneer een bacterie resistenter wordt voor het ene antibioticum, wordt het soms gevoeliger voor een ander. Om deze wisselwerking beter te begrijpen, brachten onderzoekers van het Instituut Biologie Leiden (IBL) en het Leiden Academic Centre for Drug Research (LACDR) onder leiding van Daniel Rozen en…

De Leidse promovenda Jo-Anne Verschoor ontdekte dat bijna twintig procent van de bacteriële stammen die ze onderzocht, plastic kon afbreken. Al hadden ze daar wel wat aanmoediging voor nodig. ‘Want bacteriën zijn net als mensen’, zegt Verschoor. Haar onderzoek verscheen in het tijdschrift Communications…

Natte grond, of juist te droog, met veel of weinig voedingsstoffen. Door klimaatverandering zijn de verschillen groter en moeten planten zich steeds beter kunnen aanpassen om te overleven. Hoe maak je planten stressbestendiger? Daarvoor kregen Leidse onderzoekers samen met andere universiteiten een…

Jo-Anne Verschoor is winnaar van de Unilever Research Prize 2020. De masterstudente Biologie ontwikkelde een methode om te testen of bacteriën in staat zijn om plastic af te breken. Verschoor: ‘Met behulp van specifieke enzymen uit deze bacteriën kunnen we in de toekomst wellicht efficiënt plastic r…

Zijn Weyldeeltjes de ideale geleiders? Spelen celwandloze cellen een rol in chronische Tuberculose-infecties? Deze vragen willen Carlo Beenakker en Dennis Claessen beantwoorden. Ze ontvingen hiervoor een ENW-KLEIN-subsidie van NWO. Met de beurzen wil NWO vernieuwend, fundamenteel onderzoek stimulere…

De darmbacterie E. coli kan zich aanpassen aan veranderingen in de omgeving. Leidse wetenschappers ontdekten hoe het eiwit H-NS in de bacterie hiervoor zorgt. Die kennis vormt mogelijk een belangrijk aanknopingspunt bij het bestrijden van de bacterie en ziektes zoals buikvliesontsteking. Publicatie…

Voor het eerst is in levende cellen aangetoond hoe de bacterie E. coli genen reguleert die haar helpen te overleven in een nieuwe omgeving. Dat lukte biochemicus Fatema Zahra Rashid met een door haar gefinetunede techniek. Haar onderzoek naar veranderingen in de driedimensionale chromosoomstructuur…

Microben, dat zijn toch ziekmakers? Moeten we daar niet vanaf? Nou, liever niet, weet microbioloog Ben Lugtenberg. Zonder microben gaan we namelijk dood. Na zijn eerste boek 'Zó leuk is microbiologie' is er nu 'Gezond met microben'. Voor dit boek heeft hij 35 expert gevraagd iets te schrijven over…

Sommige bacteriën blijken net als wij eiwitten te hebben die het DNA in hun cellen organiseren. Die doen dat alleen net even anders. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van bio-chemici van het Leiden Institute of Chemistry en het Max Planck Institute for Biology. De ontdekking helpt ons beter begrijpen hoe…

Een patent op misschien wel een sterk, nieuw antibioticum. En een helder overzicht van veelbelovende invalshoeken om een belangrijke resistentietactiek van bacteriën te overwinnen. In één week tijd promoveren twee Leidse onderzoekers op een belangrijke stap in de strijd tegen bacteriën die steeds resistenter…

Onderzoek om te experimenteren met bacteriën die groeien zoals planten heeft een NWO ENW-XS beurs ontvangen. De bacteriën gebruiken enkel licht en carbondioxide voor hun ontwikkeling, en zijn specifiek voor het gebruik in de biotechnologie. Tijn Delzenne en begeleider Dennis Claessen krijgen 50.000…

De huidige antibiotica richten zich maar op enkele doeleiwitten in bacteriën om ze te doden. Onderzoekers weten dat er meer mogelijke doeleiwitten zijn om de bacteriën aan te pakken, de vraag is alleen welke. Dankzij de NWO Vidi-subsidie kunnen universitair docent Moleculaire Fysiologie Stephan Hacker…

Drie dagen lang stond Rijksmuseum Boerhaave in het teken van microscopie en microben. Onderzoekers van het Instituut Biologie Leiden (IBL) organiseerden ‘Machtige Microscopie’, om bezoekers interactief te informeren over de wereld van het hele kleine.

Twee onderzoekssamenwerkingen waarbij de Universiteit Leiden betrokken is hebben een grote Europese subsidie, een zogenaamde ERC Synergy Grant, gekregen. Het gaat om onderzoek naar de ontwikkeling van membranen die bijvoorbeeld water en medicijnen kunnen zuiveren en onderzoek naar de biologische klok…

Workshop

Vanwege het snel toenemende probleem van multiresistente ziekteverwekkers, is er een grote behoefte aan nieuwe antibiotica. Er is dus ook behoefte aan hun producenten: de actinomyceten. Deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor ongeveer 70 procent van de huidige antibiotica.

We hebben drie beweegredenen om de wereld van de bacteriën en antibiotica met dit project toegankelijker te maken.

Promotie

Remus Dame