Welke natuurkundige krachten zijn werkzaam in ons heelal? Prof.dr. Vincent Icke beantwoordt deze vraag in dit boeiende college van ruim zeven uur. Het hoorcollege Kosmische Krachten - Natuurwetten in werking' is nu online te bestellen!

Stofdeeltjes in de ruimte vormen de basis voor nieuwe sterren en planeten. Maar waar bestaan die stofdeeltjes uit, en hoe gedragen ze zich? Sascha Zeegers onderzocht het. Promotie op 1 november.

Het is de grootste structuur in het heelal: een duizelingwekkend web van materie dat sterrenstelsels zoals de Melkweg onderling verbindt. De Leidse Joop Schaye en Michael Maseda waren twee van de astronomen die hielp een piepklein stukje van dit 'kosmische spinnenweb' in beeld te brengen. In de Volkskrant…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van prof.dr. Jelle Kaastra heeft een vreemd fenomeen ontdekt bij het superzware zwarte gat in het centrum van een veel bestudeerd sterrenstelsel.

Een internationaal team van astronomen van onder andere de Leidse Sterrewacht, heeft voor het eerst een stukje van het donkere, kosmisch web in kaart gebracht. Het onderzoek versterkt de hypothese dat het jonge heelal bestond uit enorme aantallen, kleine groepjes pasgevormde sterren. De astronomen publiceren…

Het Europees Ruimteagentschap (ESA) heeft de eerste beelden vrijgegeven van de Euclid ruimtetelescoop. De telescoop is gelanceerd op 1 juli 2023. Hoogleraar Galactische sterrenkunde Koen Kuijken bespreekt de nieuwe foto’s in het NOS Radio 1 Journaal.

De astronomen Simon Portegies Zwart van de Sterrewacht Leiden en Ed van den Heuvel van de Universiteit van Amsterdam hebben een mogelijke verklaring gevonden voor de gigantische massa-uitstoot van de dubbelster Èta Carinae. In hun computersimulatie vinden er twee sterbotsingen plaats, waarbij een van…

De grootste sterrenstelsels in ons heelal halen 'voedsel' uit kosmische oceanen van koud gas en groeien zo nog verder. Dat vermoedt een internationaal team van wetenschappers met daarin twee Leidse sterrenkundigen op basis van uitgebreide waarnemingen aan het Spinnenwebstelsel. De astronomen publiceren…

Sterrenstelsels bevinden zich vaak in een cluster. In zo'n cluster zijn ook veel slapende stelsels die al lang geen sterren meer vormen. Een internationaal team onder leiding van Andra Stroe (Universiteit Leiden) en David Sobral (Leiden en Lissabon) heeft nu ontdekt dat deze comateuze sterrenstelsels…

Ondanks de snelle vooruitgang in zonne- en windenergie blijft een volledig schone energievoorziening een enorme uitdaging. Sectoren als de zware industrie en de transportsector kunnen nog niet zonder koolstofhoudende brandstoffen. Willen we toch de klimaatdoelen behalen, dan moet ook in deze sectoren…

Een internationaal team van onderzoekers, met onder hen Matthieu Schaller van de Sterrewacht Leiden en het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde, heeft de grootste en nauwkeurigste virtuele weergave van ons heelal tot nu toe geproduceerd. De onderzoekers hebben supercomputersimulaties gebruikt…

Het is een team van Leidse sterrenkundigen gelukt om de biologisch belangrijke stof glycerol te maken onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die in interstellaire wolken. Ze lieten hiervoor koolmonoxide-ijs met waterstofatomen reageren bij min 250 graden Celsius. De onderzoekers publiceren…

Op een miljard lichtjaar van de aarde is een gigantisch radiobrug ontdekt die twee clusters van sterrenstelsels verbindt. Uit de gloed van deze brug zijn magnetische velden waarneembaar. Dat ontdekten astronomen, waaronder Huub Röttgering en Reinout van Weeren van de Sterrewacht Leiden, met behulp…

Onderzoekers hebben het tot nu toe verste Melkweg-achtige sterrenstelsel ontdekt. Dit schijfstelsel, REBELS-25, ziet er net zo ordelijk uit als de huidige sterrenstelsels, maar we zien het zoals het was toen het heelal pas 700 miljoen jaar oud was. Dat is verrassend omdat zulke vroege sterrenstelsels…

Oratie

Voor het eerst hebben wetenschappers het spoor van een hoogenergetisch neutrino uit de ruimte herleid tot zijn bron. Het is geproduceerd door een zogeheten blazar, een superzwaar zwart gat. Dat melden onderzoekers van neutrinodetector IceCube in Science. ‘Dit is een mijlpaal voor de neutrinoastronomie,’…

Lezing, Studium Generale

Wie wel eens in een heldere nacht naar boven heeft gestaard, begrijpt waarom de mensheid gefascineerd is door het heelal. Dit rijk geïllustreerde boek voedt die fascinatie. In een toegankelijke stijl schetst Harm Habing de geschiedenis van de sterrenkunde.

Kunnen we de grootste structuren in het universum onderzoeken door te kijken naar de kleinste deeltjes? Daarover gaat het onderzoek van Lydia Stofanova, promovendus aan de Leidse Sterrewacht en SRON — het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek. Ze bestudeert hoe elementen zoals zuurstof de grootschalige…

Over geschiedenis van de sterrenkunde van radioastronomie tot exoplaneten, de revolutionaire ontwikkeling van de naoorlogse sterrenkunde.

Natuurkundigen, onder wie de Leidse Dorothea Samtleben, bouwen aan een reusachtige onderwatertelescoop om de oorsprong van neutrinos te ontrafelen en het mysterie rond donkere materie op te helderen. De eerste detector is inmiddels geïnstalleerd. Eenmaal af heeft de telescoop het volume van drie kubieke…

Promotor: Prof.dr. J. Schaye, Co-promotor: Marcello Cacciato

Wat is er nodig om een mens te maken? Een uitdijend heelal. Gebouwd uit deeltjes, ruimte en tijd, en hun subtiele mechanismen.

Religion, Philosophy, and the Pre-modern World

Op vrijdag 28 november wordt de eerste De Zeeuw-Van Dishoeck Afstudeerprijs voor Sterrenkunde uitgereikt. De prijs, gefinancierd vanuit het nieuwe De Zeeuw-Van Dishoeck Fonds, heeft als doel om jong talent in de astronomie te stimuleren. Job Feldbrugge, afgestudeerd in Groningen, ontvangt de prijs van…

De Nobelprijs voor de Natuurkunde van 2017 is uitgereikt aan Rainer Weiss, Barry Barish en Kip Thorne voor hun ontdekking van zwaartekrachtgolven. Thorne was in 2009 in Leiden Lorentzprofessor. De Leidse hoogleraar Jan Willem van Holten legt uit waarom dit zo’n belangrijke ontdekking is. ‘Er is een…

Van het allerkleinste naar het allergrootste

Naar een hedendaagse levensfilosofie

Egyptoloog Nico Staring vertelt in de Volkskrant hoe een Nederlandse natuurkundige en nazi-jager een museumstuk zou hebben meegenomen.

Wij hebben maar één maan, maar wist je dat sommige planeten er heel veel hebben? Jupiter bijvoorbeeld heeft er meer dan negentig! Kun je je voorstellen hoe de hemel eruit ziet voor een alien die op Jupiter woont? Een van die manen is Europa, die waarschijnlijk een oceaan van vloeibaar water heeft onder…

Onderzoek aan het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION) is fundamenteel en nieuwsgierigheids-gedreven. Al onze wetenschappers delen de wens om de kennis van de wereld om ons heen te vermeerderen, in een open, nieuwsgierige sfeer, waarin innovatieve ideeën ontstaan die toepassingen…

Kunstmatige intelligentie kan artsen helpen om beelden, zoals MRI-scans, te analyseren. En dat is hard nodig om de druk op zorgpersoneel te verlichten.

LUMC-onderzoeker Marius Staring ontvangt een subsidie van 200.000 dollar van het Chan Zuckerberg Initiative om de toegankelijkheid, interoperabiliteit en efficiëntie van de imaging-software Elastix te verbeteren. Daarmee kan hij het populaire, uit 2003 stammende softwarepakket een hoognodige nieuwe…

De NWO heeft een Rubicon-beurs toegekend aan Renske Smit. Smit krijgt financiering om twee jaar onderzoek te doen naar sterrenstelsels aan de University of Cambridge (Groot-Brittannië)

Danica Mast, promovendus bij LIACS, onderzoekt hoe je met technologie mensen kunt aanzetten tot beweging. In Mare vertelt zij meer over de zogenoemde inspanningstechnologie en haar onderzoek op Lowlands.

Onderzoekers hebben in Egypte een bijzondere ontdekking gedaan: ze detecteerden en enorme ruimte in een van de Piramiden van Gizeh. Leidse Egyptologen Olaf Kuiper en Nico Staring denken te weten waar de ruimte voor diende.

Op de Oude Sterrewacht bieden we een aantal manieren voor scholen om op bezoek te komen. Naast de rondleidingen die wij organiseren zijn er speciaal voor scholen ook workshops te doen.

Bezoek het vijfhoekige heelal van Gerard Caris en maak kennis met het Pentagonisme.

De faculteit biedt een internationale academische omgeving met 36% van de studenten, promovendi en onderzoekers uit het buitenland.

Astronomen van onder meer SRON en de Sterrewacht Leiden hebben met ESA’s ruimtetelescoop XMM-Newton gas gevonden dat één van de puzzelstukjes vormt om de totale hoeveelheid ‘normale’ materie in het heelal in kaart te brengen. Het onderzoek wordt 21 juni gepubliceerd in Nature.

Vier jonge Leidse onderzoekers ontvangen een Rubiconbeurs om onderzoek te doen in het buitenland. In Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten gaan ze zich verdiepen in onderwerpen als het ontstaan van sterrenstelsels en risicogedrag bij jongeren.

Leidse onderzoekers hebben in samenwerking met Philips een wedstrijd gewonnen waarin internationale onderzoeksgroepen zich storten op het versnellen van MRI-scans middels artificial intelligence (AI). Ze ontwikkelden een algoritme waarmee met acht keer minder data dan normaal een bijna net zo goed MRI-beeld…

Na 25 jaar is het deze december eindelijk zo ver: de lancering van de lang verwachte James Webb ruimtetelescoop. Leidse astronomen kijken vol spanning mee: niet alleen waren zij betrokken bij de bouw van belangrijke instrumenten aan boord, de telescoop zal ook vele nieuwe geheimen van het heelal onthullen,…

Astronomen, onder wie de Leidse Remo Tilanus, hebben met behulp van de Event Horizon Telescope voor het eerst magnetische velden waargenomen net buiten de waarnemingshorizon van het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg. Publicatie in Science.

Ze noemen hun team ‘The Walking Dead’: de Leidse Egyptologen Lara Weiss, Huw Twiston Davies en Nico Staring. Een passende naam voor een groep die onderzoek doet naar de Egyptische dodenstad Sakkara. ‘We proberen religieuze tradities te achterhalen. Wat betekenen die voor het leven van mensen, en voor…

Een team onder leiding van de Leidse promovendus Martijn Oei heeft bij toeval een radiostelsel ontdekt van minstens 16 miljoen lichtjaar lang. Het sterrenstelsel, vergelijkbaar met honderd Melkwegen op een rij, vormt de grootste structuur die tot nu toe gevonden is. De vondst trekt gangbare ideeën over…