Vijf dingen die je (ook) moet weten over stikstof
We weten het nu wel: stikstof is slecht voor de natuur. En het zorgt voor boze boeren, gedupeerde bouwers en gefrustreerde natuurbeheerders. Toch is dat nog niet alles, schrijven hoogleraren Jan Willem Erisman en Wim de Vries (Wageningen University & Research) in hun boek Stikstof – De sluipende effecten op natuur en gezondheid. De Volkskrant verklapt alvast vijf zaken die je waarschijnlijk nog niet wist, maar die wel goed zijn om te weten.
In de meeste discussies gaat het vooral over de nadelige gevolgen van stikstof voor de natuur. En al zijn die onmiskenbaar, andere schadelijke gevolgen van stikstof blijven nu vaak onderbelicht, vinden Erisman en De Vries. In hun boekje dat binnenkort verschijnt, zetten zij daarom alle ins en outs op een rijtje.
Zo vertellen Erisman en De Vries bijvoorbeeld:
1. dat stikstof ook schadelijk is voor de gezondheid
Het speelt namelijk een rol bij het ontstaan van fijnstof in de lucht. Deze stofdeeltjes zijn slecht voor onze longen en kunnen ontstekingen en andere ziektes aan de luchtwegen veroorzaken.
2. dat stikstof een belangrijke speler is bij de opwarming van het klimaat
De exacte rol van stikstof is lastig te bepalen, doordat het bijdraagt aan zowel de opwarming als het afkoelen van de aarde. Stikstof in de bodem vormt lachgas, een belangrijk en zeer krachtig broeistofgas.
Stikstof laat echter ook de bossen groeien, die extra CO2 uit de lucht opnemen. Het effect hiervan verschilt echter per klimaatregio en lijkt op wereldschaal tegen te vallen. Meer fijnstof in de lucht werkt ook verkoelend, omdat het zonnewarmte tegenhoudt, maar dat was dan weer schadelijk voor onze gezondheid. ‘Een ingewikkeld probleem dus,’ benadrukt De Vries.
Alles bij elkaar opgeteld en afgetrokken komt de nettobijdrage van de stikstofuitstoot aan de klimaatopwarming neer op 10 procent.
3. dat stikstof het water vervuilt
Overmatige stikstof uit bijvoorbeeld kunstmest komt in ons water en is een prima maaltje voor algen zoals fytoplankton. Deze vormen een dikke smurrie in het water die samen met kroos en wateroppervlak afdekken. In het troebele en zuurstofarme water, kunnen andere planten en dieren maar moeilijk overleven.
Daarnaast vervuilt stikstof ook ons drinkwater, door in reactie met zuurstof nitraat te vormen. Ons lichaam zet dit nitraat weer om in nitriet, een stof die slecht is voor onze gezondheid.
4. dat Nederland grootexporteur is van stikstof
We gooien veel meer stikstof over de grens dan dat er vanuit het buitenland binnenkomt. Goed voor onszelf, maar niet voor Europa. Het meeste stikstof dat we produceren, komt terecht in het buitenland, namelijk 30,5 van de 44 kilo per hectare per jaar.
Toch hebben we in Nederland ook een probleem. 75% van de natuurgebieden in ons land zit boven de Kritische Depositie Waarde: de grens waarboven uitstoot schadelijk wordt geacht. Om het probleem in eigen land aan te pakken, moeten we beginnen bij het minderen van ammoniak. Stikstofoxides uit industrie en verkeer gaan makkelijk de grens over, maar ammoniak uit bijvoorbeeld de landbouw blijft dichter bij huis.
5. dat iedereen wat kan doen om te helpen
De stikstofvoetafdruk voor de gemiddelde Nederlander ligt op 25 kilo per jaar. Een optelsom van stikstof uit transport, huisvesting en voeding. Die laatste draagt het meeste bij, vlees heeft de grootste stikstofbelasting.
‘Iedereen kan met gemak zijn stikstof-footprint halveren en zo helpen het stikstofprobleem te verminderen.’
Wie zijn stikstofuitstoot wil verminderen, zegt Erisman, eet minder dierlijke producten, neemt vaker de bus, de trein of de fiets, isoleert zijn huis en legt zonnepanelen op het dak. ‘Daarmee kan iedereen zijn eigen stikstof-footprint met gemak halveren en een bijdrage leveren aan de vermindering van het stikstofprobleem.’
Lees het gehele artikel in De Volkskrant: Stikstof maakt meer kapot dan alleen natuur
Lees het boek van Jan Willem Erisman en Wim de Vries!
Meer over het stikstofprobleem en mogelijke oplossingen lees je in het nieuwe boek van Erisman: Stikstof. De sluipende effecten op natuur en gezondheid dat op 15 november tijdens een symposium in Den Haag zal worden gepresenteerd. In het boek zetten experts de wetenschappelijk achtergronden van de stikstofproblematiek op een rijtje. Het boek werd samengesteld door hoogleraren Jan Willem Erisman en Wim de Vries (Wageningen Universiteit) in samenwerking met Stichting Biowetenschappen en Maatschappij. Meer dan 20 wetenschappers en specialisten van diverse instituten droegen eraan bij.
Stikstof. De sluipende effecten op natuur en gezondheid verschijnt bij Uitgeverij Lias en is bij de boekhandel te koop voor € 12,50.