Twee jaar Brexit - een leeslijst
Op 31 januari 2020 verliet Groot-Brittannië officieel Europese Unie. Nieuwe regelgeving waarover beide partijen het eens werden werd van kracht op 1 januari 2021. Welke politieke invloed heeft Brexit gehad? Hoe denken Britten en Europeanen over elkaar na moeilijke onderhandelingen en harde retoriek? En wat waren de redenen voor de Britten om uit de EU te stappen? De boeken in deze leeslijst bieden verschillende antwoord op deze ingewikkelde vragen.
Brexit: het is de uitkomst van het inmiddels beruchte referendum dat de Britse regering van de conservatieve maar pro-Europese minister-president David Cameron hield over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Met een krappe meerderheid stemde 51,9 procent van de stemmers voor Brexit. Cameron, verrast door deze uitkomst, bood zijn ontslag aan. In Groot-Brittannië leidde het besluit om de EU te verlaten tot verdeeldheid onder politici en het publiek. Binnen de EU gaf Brexit een extra boost aan eurosceptische partijen en regeringen, wat tot grote spanningen leidde. Tussen het VK en de EU ontstond vervolgens een enorm wantrouwen, waardoor een nieuw verdrag pas op het laatste moment kon worden gesloten.
Alle boeken in de onderstaande lijst zijn afkomstig uit de collecties van de UBL, maar zijn slechts een selectie van de honderden boeken die de UBL over dit onderwerp bezit. Klik op de link onder de titel van het boek om het aan te vragen, of zoek zelf in onze Catalogus.
Benjamin Grob-Fitzgibbon, Continental Drift: Britain and Europe from the End of Empire to the Rise of Euroscepticism
2017
Om het Brexit-referendum en de gevolgen ervan goed te begrijpen, is het nuttig om eerst een overzicht te hebben van de manier waarop Groot-Brittannië zich van oudsher heeft opgesteld ten opzichte van Europese integratie. Benjamin Grob-Fitzgibbon begint zijn vertoog in de jaren dertig van de vorige eeuw en schetst een gedetailleerd beeld van de complexe verhouding tussen het VK en Europa. Op een intrigerende manier toont hij aan dat het verlies van de Britse koloniën ertoe leidde dat het VK zich meer op Europa ging richten, waarna toenemende koloniale nostalgie de motor vormde voor een steeds afstandelijker houding. In een vuistdik werk, bespreekt Grob-Fitzgibbon een geschiedenis die begint met Winston Churchill en Clement Attlee en eindigt met Margaret Tatcher en Tony Blair. Aan het einde ontstaat een helder beeld van de voorgeschiedenis van het Brexit-besluit.
Lee McGowan, Preparing for Brexit: Actors, Negotiations and Consequences
2017
Voor diegenen die de periode van verwarring en shock direct na het Brexit-referendum willen herleven, is dit het werk bij uitstek. Lee McGowan’s boek begint direct nadat de uitslag van het referendum bekend wordt en reconstrueert de opkomst van Theresa May en haar desastreuze besluit tot verkiezingen in mei 2017; waarbij de Conservatieve Partij een snoekduik maakte en haar meerderheid in het parlement verloor. Hij beschrijft de politieke reacties in Groot-Brittannië en de EU, de spanningen die ontstonden doordat Schotten en Noord-Ieren in meerderheid ‘remain’ stemden en May’s besluit om het uittreden uit de EU in gang te zetten. Vervolgens reconstrueert hij het jarenlange en zenuwslopende onderhandelingsproces om de Brexit in goede banen te leiden.
Marius Guderjan, Hugh Mackay and Gesa Stedman (eds), Contested Britain: Brexit, Austerity and Agency
2020
In tegenstelling tot de vorige titel, neemt deze bundel juist afstand van de politieke waan van de dag om de meer structurele oorzaken achter het Brexit-besluit te onderzoeken. De bijdragen gaan vooral in op de positie van de ‘achterblijvers’ (een term die auteurs gebruiken en tegelijkertijd bekritiseren) en onderzoekt hoe de sociaal-economische achteruitgang van grote groepen Britten leidde tot een culturele backlash. Ze onderzoeken gebieden zoals de Midlands en Noord Engeland, die vanaf de jaren tachtig hard zijn getroffen door de-industrialisatie en economische neergang. Ook in London, waar modale en working class Britten hard worden geraakt door gentrification en liberalisering van de arbeidsmarkt, is grote woede ontstaan tegenover het politieke systeem dat hen in de steek zou hebben gelaten. Nadat deze groepen opnieuw hard werden geraakt door David Camerons bezuinigingsbeleid, leidde deze woede onder andere tot een meerderheid die zich uitsprak voor Brexit.
Harold D. Clarke, Matthew Goodwin and Paul Whiteley, Brexit: Why Britain voted to leave the European Union
2017
Dit boek vormt een ideaal beginpunt voor mensen die willen begrijpen waarom het Britse electoraat voor Brexit stemden. De auteurs beginnen hun werk met een simpele maar intrigerende vraag: Waarom gingen commentatoren en experts er in de aanloop naar het referendum vanuit dat de meerderheid zou stemmen voor ‘remain’? Wat hebben referendum-watchers verkeerd gezien? Om deze vraag te beantwoorden, gebruiken de auteurs gegevens uit peilingen die laten zien hoe het denken van Britten over een lange periode is veranderd: over de EU, het Britse politieke systeem, en andere zaken. Het resultaat van hun analyse is niet één simpel antwoord. De auteurs laten juist zien hoe verschillende factoren op elkaar ingrijpen – en bovenal dat de meningen die een stem op Brexit kunnen verklaren al meer dan tien jaar aanwezig waren.
Kiran Klaus Patel, Project Europe: A History
2020
Het lijkt een unieke gebeurtenis dat een lidstaat de EU verlaat. In werkelijkheid zijn er al eerder zaken geweest waarbij landen de voorganger van de EU, de Europese Gemeenschap, verlieten. In 1962 en 1985 verliet eerst Algerije en daarna IJsland de EC. Kiran Klaus Patel grijpt terug op deze twee case studies om een aantal vanzelfsprekendheden in het denken over de EU aan de kaak te stellen. ‘De huidige crisis van de EU lijkt zeer uniek’, stelt hij, ‘maar is zij daadwerkelijk zo ongewoon?’ Patels analyse van de Groenlandse kwestie, bijvoorbeeld, roept allerhande paralellen op met Brexit: conflicten over visserijrechten vormden de kern van de Groenlandse leave campagne; regeringsleiders van de andere EC-landen maakten zich zorgen over de aanzuigende werking die een Groenlands vertrek uit de EC zou hebben; en ten slotte waren overheden ten tijde van de Koude Oorlog bezorgd dat Groenland losgeweekt zou worden uit het Westers blok. Ook al gaat Patels analyse niet direct over Brexit, het beeld dat hij schetst is van belang voor ieder die geïnteresseerd is in een meer kritische blik op algemeen geaccepteerde visies op Europese integratie.
Ali Smith, Autumn
2016
Ali Smiths roman Autumn wordt algemeen gezien als de eerste Brexit-roman. Het boek vormt het eerste deel van een vierluik dat dicht op de huid van de tijd zit. In de herfst van 2016 ligt de honderdjarige Daniel in zijn bed in een verzorgingshuis wanneer hij bezocht wordt door de 32-jarige Elisabeth, die hij al kent sinds ze een buurmeisje was. Het verhaal begint met het Brexit-referendum van 2016 en meandert vervolgens vooruit en achteruit in de tijd; het beschrijft Daniels dromen, Elisabeths herinneringen, politieke gebeurtenissen, het verleden en de toekomst. Het boek begint tevens met een bewuste toe-eigening van Britse cultuur, door verwijzingen naar Shakespeare, Britpop en A tale of two cities van Charles Dickens. Smith gebruikt de verwijzing naar Dickens om de scheidslijnen te beschrijven in de Britse samenleving die in 2016 zou leiden tot Brexit: “All across the country, people felt it was the wrong thing. All across the country, people felt it was the right thing. All across the country, people felt they’d really lost. All across the country, people felt they’d really won.”
Anthony Cartwright, The Cut
2017
Een jaar na het Brexit-referendum publiceerde Cartwright een roman die nogmaals ingaat op de politieke krachten die Groot-Brittannië verscheuren. Het boek beschrijft Brexit door de ogen van een vrouw en een man met heel verschillende klassenachtergronden, waardoor zij beiden heel anders tegen Brexit aankijken. Cairo Jukes is een ex-boxer die probeert in zijn levensonderhoud te voorzien door op een nuluren-contract koperen buizen op te graven. Grace Trevithick is hoogopgeleid en maakt documentaires. Wanneer zij Jukes en zijn vrienden interviewt, ontstaat er een band die hen beiden dwingt om hun posities tegenover Brexit opnieuw te overdenken. Deze slimme roman weet stereotypes te vermijden en op die manier een intrigerend verhaal te vertellen.
Jonathan Coe, Middle England
2018
Brexit is niet alleen een onderwerp geworden van serieuze werken, maar ook van satire. In zijn humoristische werk stelt Jonathan Coe zijn karakters bloot aan de situatie voor, tijdens en na het Brexit-referendum. Het verhaal speelt zich af in de Engelse Midlands in de periode 2010-2018, een periode waarin het Verenigd Koninkrijk dramatisch veranderd. Coe beschrijft hoe de Olympische Spelen van 2012 in Londen nog een gevoel van eenheid oproepen, maar hoe vervolgens vriendschappen, huwelijken en familie verscheurd worden door Brexit. Zo komen Sophie en Ian aan bod, bij wie discussies over de toekomst van Groot-Brittannië uiteindelijk overlopen in discussies over hun eigen, gedeelde toekomst. Ook ontmoeten we de politicus Ronald Culpepper, die is gemodelleerd naar de controversiële conservatieve politicus Jacob Rees Mogg. Daarnaast is er de progressieve politieke commentator Doug Anderton, die een affaire begint met een conservatieve Remain-politicus, terwijl zijn dochter zich juist aansluit bij een studentengroep die Jeremy Corbyn steunt. Door het wel en wee van al deze karakters beschrijven, schetst Coe een beeld van het huidige Engeland, dat vast lijkt te zitten tussen nostalgische gevoelens voor een verleden dat er nooit geweest is en een toekomst die nooit zal komen.
Ian McEwan, The Cockroach
2019
McEwan is een van de meest succesvolle Britse schrijvers van dit moment. Ook hij heeft zich gewaagd aan een Brexit-roman, die daarnaast is geïnspireerd op Kafka’s boek Metamorfose. In het boek wordt de hoofdpersoon Jim Sams wakker om te ontdekken dat hij is veranderd in een kakkerlak in de huid van de Britse premier. In zijn vorige leven was Sams een weinig populaire man, maar nu hij leiders is van het land zal hij niet stoppen voordat de wil van het volk is verwezenlijkt. McEwan introduceert tevens het begrip ‘Reversalism’, dat door de overheid wordt bedacht om de economische gevolgen van Brexit op te vangen: Niet langer zullen werkgevers de werknemers betalen, maar omgekeerd zullen de werknemers hun werkgevers betalen. Op hun beurt zullen de werknemers betaald worden door winkels, die weer betaald worden door importeurs, etc. Helaas is het enige land dat aan dit programma mee wil werken St Kitts en Nevis.
Kristian Shaw, Brexlit
2021
Ten slotte is er de eerste serieuze studie naar ‘Brexlit’, oftwel literatuur waarin Brexit een belangrijke rol speelt. Shaw toont hoe de politieke sentimenten die leidden tot Brexit al lang vóór 2016 aanwezig waren: Euroscepsis, angst voor massamigratie en de opkomst van ‘fake news’. Shaw bespreekt een groot aantal roman-auteurs, maar gaat ook in op lectuur en populaire werken. Het is een perfect beginpunt voor diegenen die willen weten op welke manier Brexit de Britse literatuur heeft beïnvloed.
Neem contact met ons op
Mist u een boek in de lijst of wilt u de UBL vragen een boek over Brexit aan te schaffen? Neem contact op met onze vakreferenten via Stel een vraag.