Joni Reef: 'We zitten gevangen in ons eigen perspectief'
Een perspectief, een cel, een levensopvatting: waarin kunnen we wel allemaal niet gevangen zitten? Dit is de vraag die Vrij Nederland stelde aan verschillende experts, onder wie universitair docent en research fellow bij de afdeling Criminologie, Joni Reef.
'We zitten gevangen in ons eigen perspectief', antwoordt Reef in Vrij Nederland. Vanuit haar expertise als docent en onderzoeker ziet zij bijvoorbeeld hoe het re-integratie proces van ex-gedetineerden vermoeilijkt wordt door een gebrek aan perspectief.
'Mensen die gedetineerd zijn, denken: de maatschappij is mij liever kwijt dan rijk. Dat is niet zo gek: in de praktijk is het hele strafrechtsysteem erop gericht om mensen, die inderdaad gestraft moeten worden omdat ze iets misdaan hebben, op te sluiten en de banden met de samenleving voorlopig door te knippen. Na iemands vrijlating worden ze geacht succesvol te re-integreren in diezelfde samenleving die hen – soms jarenlang – wegstopte. Tussen de wereld van gedetineerden en de wereld “buiten” bevindt zich een enorme afstand.'
Het blijkt nog een hele uitdaging te zijn voor juristen en beleidsmedewerkers om het perspectief van 'misdadiger' of 'schuldige' los te laten. Reef gelooft dat ontmoetingen een mens ruimdenkender maken. Daarom geeft zij op de universiteit een vak dat Leidse en gedetineerde studenten samen kunnen volgen. 'In de gevangenis, want de gedetineerde deelnemers zitten daar immers vast.' Zo leren gedetineerden over het rechtssysteem en de ideeën erachter, en studenten leren door de bril te kijken van hun 'onderzoekssubject'. 'Maar vooral leren gedetineerden zichzelf te zien als meer dan een delict', zegt Reef, 'en leren studenten inzien dat een gevangene ook een mens is'.