Programmavernieuwing bij Nederlands
In 2018 startte de bacheloropleiding Nederlandse Taal en Cultuur een ingrijpende programmavernieuwing om hun studenten ‘gerichter op te leiden voor de uitdagingen van de neerlandistiek in de 21e-eeuwse maatschappij’. Wat houdt dit in en hoe is dit aangepakt? Esther Op de Beek, universitair docent moderne letterkunde, vertelt over het hoe en wat van dit innovatieproject.
Drie aanleidingen
‘We vonden dat de opleiding Nederlands niet meer optimaal voldeed aan de huidige tijd,’ vertelt Op de Beek. ‘Dit had drie verschillende aanleidingen. Allereerst is in de afgelopen decennia media steeds belangrijker geworden. Omdat de meeste vakken toch al een media-component hadden, bestond de wens om in de bachelor ook een mediatrack in te richten, zodat het profiel van de opleiding beter zou aangeven wat we doen, maar ook beter aansluit op vragen die in onze tijd leven. Ook lieten studenten geregeld in evaluaties en enquêtes weten dat ze meer aan arbeidsmarktoriëntatie wilden doen. En ten slotte wensten studenten meer ruimte te krijgen voor een stage en eerder in hun bachelor te kunnen kiezen voor hun specialisatietrack.’
Om aan de eerste en derde wens te voldoen werden bestaande vakken herzien, nieuwe vakken ontwikkeld en werd opnieuw gekeken naar de inrichting van het gehele bachelorprogramma. Een deel van de vernieuwde vakken is nu onderdeel van de nieuwe mediatrack. In het vernieuwde programma kunnen studenten in hun tweede jaar al specialisatievakken van hun gekozen track volgen. Zo kunnen studenten hun studie meer naar wens inrichten en ontstaat er meer ruimte om een eventuele stage te lopen.
Het verborgen curriculum zichtbaar maken
‘Om de arbeidsmarktvoorbereiding te verbeteren, leek het ons niet alleen belangrijk om het aanbod te vergroten, maar ook om ervoor te zorgen dat de bestaande oriëntatiemomenten zichtbaar werden en beter door studenten benut,’ benadrukt Op de Beek. Daarom besloot zij met hulp van collega’s en studenten inzichtelijk te maken wat er al gedaan werd aan dit thema en waar er nog winst te behalen viel.
‘Dit gebeurde in een aantal stappen,’ legt Op de Beek uit. ‘Eerst hebben we een inventarisatie gemaakt in welke vakken vaardigheden aan bod komen die voorbereiden op het werkende leven, waar er aanknopingspunten waren om dit te verbeteren, en in welke colleges mogelijke externe partners of alumni betrokken konden worden. Vervolgens wilden we dit ‘verborgen curriculum’ zichtbaar maken voor studenten door het te expliceren in de studiegids, in colleges en hen een schematisch totaaloverzicht aan te bieden. Ook hebben we aan de docenten gevraagd één collegeweek per semester in het teken te stellen van arbeidsmarktoriëntatie. Dit kan zo creatief als je wilt, bijvoorbeeld door een gastspreker uit te nodigen en die dan óók naar zijn of haar loopbaan te vragen, of door studenten als afsluitende opdracht zelf een symposium te laten organiseren op een externe locatie.’
Uitdagingen
Inmiddels zit het project er zo goed als op en draait het bachelorprogramma in nieuwe vorm. De vernieuwingen werpen ook de eerste vruchten af: de nieuwe mediaspecialisatie is in trek en studenten laten positieve geluiden horen over de vernieuwingen. Natuurlijk kent zo’n groot project ook een aantal uitdagingen vertelt Op de Beek: ‘Bij een programmavernieuwing kom je gaandeweg toch nog praktische consequenties tegen die je van tevoren misschien niet voorzien had. Zo bleek het lastig om een vaste digitale plek te vinden waarop het vaardighedenschema gedeeld kan worden met studenten. En ook zorgde het vervroegen van het keuzemoment ervoor dat een aantal keuzevakken bij ons veel te vol kwam te zitten en dat de voorlichting over de specialisaties vervroegd moest worden. Een verandering heeft dus gevolgen voor verschillende facetten van de opleiding. De uitdaging is om deze goed op elkaar af te stemmen in zo’n langlopend project.’
Met elkaar
Terugkijkend op het project vertelt Op de Beek dat de programmavernieuwingen bij Nederlands met elkaar bereikt zijn. Zo hebben in dit project student-leden van het opleidingsbestuur en de opleidingscommissie geholpen bij de inventarisatie, organiseren studenten van de studievereniging NNP samen met de opleiding een jaarlijkse arbeidsmarktmiddag en hebben verschillende student-assistenten ondersteund bij het vernieuwen of ontwikkelen van vakken. ‘Ook voor docenten onderling vormden de vernieuwingen een nuttige aanleiding om met z’n allen in gesprek te gaan, ideeën uit te wisselen over vakken en een gezamenlijk plan op te stellen,’ vertelt Op de Beek. Zo heeft dit project iedereen in de opleiding bereikt en studenten, docenten en alumni op nieuwe manieren bij elkaar gebracht in de vernieuwde, 21e-eeuwse opleiding Nederlands.
In de afgelopen twee jaar zijn ruim dertig onderwijsvernieuwingsprojecten opgezet en uitgevoerd door docenten in de Faculteit Geesteswetenschappen. In deze reeks vertellen zij over hun ervaringen.