Diversere beelden van de universitaire geschiedenis
Drie nieuwe initiatieven zorgen letterlijk en figuurlijk voor een diverser beeld van de academische geschiedenis: een historisch onderzoek naar de achtergrond van studenten en wetenschappers, een nieuw boek over het Academiegebouw en twee sculpturen van vrouwelijke wetenschappers: astrofysicus Ewine van Dishoeck en classicus Ineke Sluiter.
‘Het was een langdurige ergernis dat hier alleen beelden van mannelijke wetenschappers aan de muren hingen. Dat moest echt veranderen’, zei rector Carel Stolker op 3 februari bij de lancering van de drie initiatieven in het Academiegebouw. Vanwege de coronamaatregelen was de bijeenkomst heel bescheiden. In 2018 kregen veertien vrouwelijke hoogleraren een portret in de Senaatskamer van het Academiegebouw, maar in de beeldentuin stond nog geen beeld van een vrouwelijke hoogleraar. Daarom gaf het college van bestuur de opdracht voor twee nieuwe beelden van twee vrouwelijke topwetenschappers.
Sterren in hun vakgebied
Stolker onthulde samen met zijn opvolger Annetje Ottow - op de dies natalis wordt ze voorzitter van het college van bestuur - de nieuwe sculpturen. Het zijn gebeeldhouwde portretten van astronoom Ewine van Dishoeck en classicus Ineke Sluiter. Van Dishoeck, hoogleraar Moleculaire astrofysica, is een internationale ster in haar vakgebied en won in 2018 de prestigieuze Noorse Kavliprijs voor haar baanbrekende onderzoek. Ook Sluiter, hoogleraar Griekse taal en literatuur, heeft een grote betekenis voor haar vakgebied en is daarnaast president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW).
Meer vrouwen in beeld
Kunsthistoricus Kitty Zijlmans benadrukte bij de onthulling het belang om meer vrouwen in beeld te brengen. Sluiter was het daar roerend mee eens. Van Dishoeck merkte op: ‘Ik voel me vereerd. Dit is fantastisch.’ Haar beeld is gemaakt door kunstenaar Jet Schepp, zie de fotoserie onderaan dit artikel. In de toekomst zullen er meer sculpturen komen van vrouwelijke wetenschappers.
Onderzoek naar samenstelling academische gemeenschap
‘De universiteit bleef wel eeuwenlang een mannenbolwerk, maar dat wil niet zeggen dat de academische gemeenschap niet divers was’, zei historicus Ariadne Schmidt in een korte presentatie over het onderzoek Linking diversity & the university. Schmidt leidt samen met datawetenschapper Wessel Kraaij dit recentelijk gestarte project. Al in de 17e eeuw waren er grote verschillen in de geografische, sociaaleconomische en religieuze achtergrond van studenten en hoogleraren. De studenten en geleerden kwamen uit heel Europa en vooral de Nederlandse studenten kwamen zeker niet alleen uit de hoogste elitaire kringen; al vrij snel gingen ook de kinderen van bijvoorbeeld leraren en ambtenaren studeren.
Effecten nieuwkomers
Het onderzoeksproject is een bijzondere samenwerking tussen het Data Science Onderzoeksprogramma en het Instituut Geschiedenis, legde Kraaij uit. Met behulp van text mining, clustering en visualisatie worden historische bronnen doorzocht en aan elkaar gekoppeld. Zoals gedigitaliseerde inschrijvingen van studenten in het Album Studiosorum, historische kranten en internationale samenwerkingsverbanden. Kraaij: ‘Zo kunnen we patronen en trends in kaart brengen.’ De onderzoekers bestuderen onder andere de effecten van nieuwkomers in de academische gemeenschap en de stad. Schmidt: ‘Misschien kunnen we daar tegenwoordig ook wat van leren.’
Gebruikersgeschiedenis van het Academiegebouw
Auteur Dorrit van Dalen belicht in haar nieuwe boek Rap 73 heel uiteenlopende wetenschappers, medewerkers en studenten die een speciale band met het Academiegebouw hadden of hebben. Van Dalen maakte er naar eigen zeggen een ‘intieme’ geschiedenis van. Ze tekende voor velen onbekende verhalen op over het Academiegebouw en zijn gebruikers. Van de verdreven Witten Nonnen tot een pedel met de slappe lach. Ook dit boek maakt duidelijk dat de geschiedenis achter de robuuste muren een caleidoscopisch verhaal is van de diverse gebruikers. Rap 73 is verkrijgbaar bij Leiden University Press. Lees meer over het boek in het artikel Pussy Riot en andere verhalen over het Academiegebouw.
Tekst: Linda van Putten
Foto's: Marc de Haan
-
Ewine van Dishoeck poseert voor Jet Schepp. -
-
-
Ineke Sluiter poseert voor Hester Pfilz.