Nadine Akkerman ontdekt verraderlijk schilderij van Elizabeth Stuart, koningin van Bohemen
Tijdens het onderzoek voor haar nieuwe boek, Elizabeth Stuart: Queen of Hearts, stuitte Nadine Akkerman op een relatief onbekend portret van Elizabeth Stuart, koningin van Bohemen en grootmoeder van koning George I. Het schilderij zou volgens Akkerman als majesteitsschennis zijn beschouwd in de tijd dat het werd geschilderd.
Elizabeth Stuart had tegen het begin van de jaren 1620 een aanzienlijke reputatie. Voor velen was zij de enige waardige opvolger van haar beroemde meter en naamgenote Elizabeth I, en mensen wensten dat zij haar vader James verving op de troon. De opwinding over deze ‘tweede Elizabeth’ was zo groot dat mensen zich inbeeldden haar in Londen te zien.
Verraderlijk schilderij
Toen curator Jan Peeters zo'n tien jaar geleden samen met Nadine Akkerman werkte aan een tentoonstelling over Elizabeth Stuart in het Markiezenhof in Bergen op Zoom, liet hij haar een reproductie zien van een portret getiteld ‘Elizabeth, Koningin van Bohemen’, geschilderd door Mierevelt. Peeters verklaarde ervan overtuigd te zijn dat de kroon op het portret de zogenaamde Tudorkroon is, die haar broer Karel I tijdens de burgeroorlogen was kwijtgeraakt.
In een tijd waarin zelfs het nadenken over de dood van de koning werd gezien als verraad, zou het bezit van een schilderij waarop een ander levend persoon zijn kroon droeg, zijn opgevat als het uiten van diezelfde wens, en dus zeer gevaarlijk zijn geweest. Het feit dat de afgebeelde persoon op dit portret de dochter van de koning was, maakte het eerder meer dan minder opruiend, gezien de steun voor haar als mogelijke vervangster van haar vader (en later voor haar broer, Karel I).
Dit is een portret van een vrouw die in het middelpunt stond van de bloedigste decennia van de zeventiende eeuw. Het schilderij - dat nu deel uitmaakt van een particuliere collectie in Schotland - was een krachtig, en gevaarlijk, statement. Nadine Akkerman: ‘Ik begreep het potentieel explosieve karakter van dit schilderij pas echt toen mijn onderzoek liet zien hoe serieus de beweging in de jaren 1620 was om Elizabeth haar vader te laten vervangen.
Geen verkwister, maar een echte politica
Akkermans nieuwe biografie, Elizabeth Stuart: Queen of Hearts, onthult een opmerkelijke, pittige en humoristische vrouw die een echte politica was - heel anders dan de vrouw die lang is afgeschilderd als 'de Winterkoningin’', de spotnaam waar mee ze vaak wordt aangeduid. In plaats van een verkwister die meer geïnteresseerd was in theater en haar apen dan in politiek of haar kinderen, toont dit werk een vrouw die haar broer, haar echtgenoot, zes van haar kinderen, al haar tegenstanders en al haar strijdende aanhangers overleefde toen ze zich voor haar familie een weg baande door de Dertigjarige Oorlog. Omdat het boek belooft lang gekoesterde opvattingen over Elizabeth Stuart te verstoren, lijkt het toepasselijk dat haar biografie een van intrige doordrenkte afbeelding op de kaft heeft.
Nadine Akkerman: ‘Ik wist dat het schilderij een dramatische afbeelding zou zijn voor de kaft voor mijn nieuwe biografie. Gelukkig was het relatief eenvoudig om het op te sporen - het kostte me vooral tijd om te beseffen dat het opgespoord moest worden. Dat gezegd hebbende, weet ik niet hoe het in Schotland terecht is gekomen. Dat is een klus voor een volgende keer!’
Dr. Akkerman, universitair hoofddocent vroegmoderne Engelse letterkunde, is de belangrijkste autoriteit op het gebied van Elizabeth Stuart, nadat zij meer dan tien jaar onderzoek naar haar heeft gedaan. Zij is ook de auteur van het veelgeprezen boek Invisible Agents: Women and Espionage in Seventeenth-Century Britain en de redacteur van de driedelige uitgave van de brieven van de zeventiende-eeuwse vorstin, The Correspondence of Elizabeth Stuart. Haar nieuwe boek Elizabeth Stuart: Queen of Hearts verschijnt in oktober bij Oxford University Press.
