Fatiha Azzarhouni: ‘Uiteindelijk gaat het er ook tijdens corona om dat je in de Ramadan vast’
Beperkt geopende moskeeën, minder familiebezoek en minder evenementen: de Ramadan verliep dit jaar voor de tweede keer anders door het coronavirus. Islamoloog, religiewetenschapper en medeoprichter van de Leiden Islam Academie Fatiha Azzarhouni blikt terug op een bijzondere maand.
‘De laatste tien, vijftien jaar zag je de trend om grote iftar-evenementen te organiseren’, vertelt ze. ‘Na zonsondergang komt iedereen daar samen om te eten. Zo ben ik zelf weleens bij iftar geweest die werd georganiseerd door de Marokkaanse ambassadeur voor de toenmalige Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, maar ook organiseert bijvoorbeeld de politie in Amsterdam elk jaar een vrij grote bijeenkomst om het vasten te verbreken. Die draaien overigens niet om veel eten, dat doe je meestal niet na een dag vasten. Het gaat de aanwezigen vooral om saamhorigheid. Dat valt nu allemaal weg, net als bijeenkomsten met vrienden en familie. Dat merk ik zelf ook: voor het eerst liep mijn agenda niet al maanden van tevoren vol met afspraken.’
Net als kerst en Pasen
Volgens Azzarhouni zorgen die veranderingen voor een ander gevoel bij de Ramadan. ‘De gezamenlijke ervaring verandert, maar ook de religieuze beleving is anders dan normaal. Normaal is het nachtgebed in de moskee een belangrijk onderdeel van de dag. Dit jaar mogen de moskeeën een beperkt aantal mensen toelaten. Mijn man en ik hebben ervoor gekozen om helemaal niet te gaan. Dat maakt de maand heel anders dan normaal.’
Tegelijkertijd benadrukt ze dat de positie van moslims daarmee niet anders is dan die van veel andere Nederlanders. ‘De Ramadan is vooral een periode van bezinning, geen feest, maar qua veranderingen is deze tijd, en zeker Eid ul Fitr (het Suikerfeest), te vergelijken met bijvoorbeeld kerst en Pasen. In vergelijking met vorig jaar zijn we allemaal meer gewend geraakt aan Ruttes “nieuwe normaal”, maar het blijft jammer dat een geliefde traditie verandert.’
Thuiswerken als pluspunt
Toch ziet Azzarhouni desgevraagd een paar lichtpuntjes in de veranderingen. Waar de vierders van kerst en Pasen het soms best prettig vonden dat ze de familiebijeenkomsten een keertje konden overslaan, ziet ze dat het thuiswerken voor vele moslims goed uitkomt. ‘Dat maakt het gemakkelijker om te vasten, omdat de vastende de eigen tijd wat meer kan indelen. Je kunt bijvoorbeeld een keertje ’s avonds of ’s nachts door als dat beter uitkomt. En we moeten de verschillen ook niet groter maken dan ze zijn. Uiteindelijk gaat het er deze maand om dat je vast.’
Leiden Islam Academie
De Leiden Islam Academie is een initiatief van de Universiteit Leiden om het islamonderwijs een nieuwe vorm en richting te geven. De Academie biedt de aanwezige academische kennis en expertise op het gebied van islamonderzoek in Nederland buiten de universiteit aan.