Promotie: oplossingen voor problemen rond grensoverschrijdende erf- en schenkbelasting
Het antwoord van internationale organisaties op de problemen met grensoverschrijdende erf- en schenkbelasting moet opnieuw tegen het licht gehouden worden, zegt promovendus Vassilis Dafnomilis. Promotie op 3 juni 2021.
Erfbelasting is een intrigerend maar onderbelicht rechtsgebied, zegt Dafnomilis, promovendus aan de Universiteit Leiden, docent aan de Universiteit van Amsterdam en belastingexpert bij PwC. ‘Het is vooral interessant vanwege de verscheidenheid aan belastingen die in verschillende staten kunnen worden geheven in geval van overlijden. Toch blijft erfbelasting tot op heden een aardig verwaarloosd rechtsgebied. Er is weliswaar beperkte vooruitgang geboekt bij het aanpakken van de belastingproblemen van grensoverschrijdende erfenissen, maar de huidige wetenschappelijke literatuur blijft achter bij het aanpakken van dit onderwerp vanwege een gebrek aan internationale ontwikkelingen.’
Juist het uitblijven van internationale ontwikkelingen, mede veroorzaakt door de bescheiden interesse van internationale organisaties om de problemen rond erfbelasting aan te pakken, dreef Dafnomilis ertoe een proefschrift over te schrijven. ‘In mijn proefschrift richt ik me op vier problemen van grensoverschrijdende erf- en schenkbelasting en bied ik oplossingen voor deze problemen onder de huidige mechanismen van internationaal en EU-recht. Deze problemen zijn dubbele belasting of meervoudige belasting, dubbele of meervoudige niet-heffing, discriminatie en administratieve moeilijkheden.’
Aangepast OESO-model
Dafnomilis stelt twee onderwerpen centraal in het onderzoek: het OESO-modelbelastingverdrag van 1982 ter voorkoming van dubbele erfbelasting (OESO IHTMTC) en het erfbelastingrapport van de expertgroep van de Europese Commissie uit 2015. De onderzoeker bekijkt hoe de OESO IHTMTC kan worden verbeterd en legt uit hoe de EU-rechtsinstrumenten kunnen worden geoptimaliseerd om de geïdentificeerde problemen op een effectievere manier aan te pakken.
De OESO IHTMTC uit 1982 moet volgens de onderzoeker worden herzien en hij werpt een multilateraal verdrag op als oplossing voor de problemen binnen de EU. ‘Deze overeenkomst houdt niet alleen rekening met de voorgestelde verbeteringen van de IHTMTC van 1982, maar ook met de EU-bepalingen betreffende vermindering van dubbele belasting van nalatenschappen. Ik stel bijvoorbeeld voor dat een dergelijke overeenkomst moet gelden voor elke vorm van overlijdensbelasting, ongeacht de naam van de belasting, de manier waarop de belasting wordt geheven van de persoon op wie de belasting wordt toegepast.’
Ook stelt Dafnomilis een EU-richtlijn voor volgens het concept ‘één erfenis, één belasting’, zoals in 2015 geopperd door de expertgroep van de Europese Commissie. Volgens dit concept heeft de lidstaat van de nabestaande van de overledene het recht om de gehele grensoverschrijdende erfenis te belasten volgens zijn eigen regels en zijn alle andere EU-lidstaten (inclusief de EU-lidstaat van de overledene) in principe uitgesloten om dit te doen. ‘Naar mijn mening kan dit concept een allesomvattende oplossing bieden voor de problemen van grensoverschrijdende erf- en schenkbelasting.’
Inspiratiebron
Dafnomilis hoopt dat de onderzoeksresultaten de interesse zullen wekken van internationale organisaties zoals de OESO en de EU. ‘De suggestie van een geactualiseerd OESO-model en de voorgestelde EU-richtlijn tot implementatie van de ‘één erfenis, één belasting’ zijn daarbij een goede inspiratiebron.’
Dit onderzoeksproject wordt gedeeltelijk gefinancierd door de Stichting voor Onderwijs en Europese Cultuur (IPEP). De commerciële versie van dit proefschrift wordt gepubliceerd in de serie Fiscale Monografieën van Wolters Kluwer.
Promotor prof.dr. F. Sonneveldt over het onderzoek van Dafnomilis:
'Vassilis Dafnomilis beschrijft in het proefschrift de vele problemen die zich voordoen op het gebied van de grensoverschrijdende erf- en schenkbelasting. Hij constateert daarbij een viertal categorieën, te weten 1. Dubbele en meervoudige belastingheffing, 2. Dubbele of meervoudige niet-belasting, 3. Discriminatoire behandeling van grensoverschrijdende nalatenschappen en schenkingen, en 4. Administratieve problemen.
Het is buitengewoon zinvol dat deze problemen belicht worden. In het wetenschappelijk onderzoek dat zich richt op de internationale fiscaliteit blijven erf- en schenkbelasting namelijk vaak onderbelicht. De promovendus beperkt zich niet tot de beschrijving van die problemen, maar draagt ook oplossingen aan. Hij doet hierbij onder andere concrete voorstellen voor wijziging of aanvulling van bestaande internationale regelgeving. Zo draagt hij een tekstvoorstel aan voor een Europees multilateraal verdrag ter vermijding van dubbele of meervoudige heffing over nalatenschappen en schenkingen. Daarnaast heeft hij een gemoderniseerde tekst opgesteld van het OESO-successiemodelverdrag 1982 waarin de eerder geconstateerde knelpunten voor een groot deel door hem worden weggenomen. De verdediging vindt plaats op een zeer passend moment. Op 11 mei jongstleden heeft de OESO een rapport uitgebracht over erfbelasting in landen die aangesloten zijn bij de OESO waarin deze heffing wordt gezien als een belangrijke tool om vermogensongelijkheid tegen te gaan. Actueler kan het proefschrift dus niet zijn!'
Tekst: Floris van den Driesche
Mail de redactie