De wijsheid van de Nahua
Inheemse filosofieën zijn te lang genegeerd. Daarom onderzocht Osiris González Romero het gedachtegoed van de Nahua in Mexico. Hun filosofie heeft een belangrijke boodschap voor de consumptiemaatschappij: bekijk de aarde en de natuur als levende wezens en niet alleen als hulpbronnen. Promotie op 22 juni.
Waar gaat je proefschrift over?
‘Mijn onderzoek is een systematische studie van de wijsheid van de Nahua, een inheems volk in Mexico dat afstamt van de Azteken. Er leven rond de 2,5 miljoen Nahua in Mexico en ze zijn daarmee het grootste inheemse volk van het land. Door culturele kolonisatie na de komst van de Spanjaarden zijn de wijsheid, het erfgoed en de rechten van inheemse volkeren veel te weinig erkend.’
Wat heb je ontdekt?
‘De bijdrage van inheemse filosofieën zit impliciet in hun talen, in de manier waarop zij de wereld en hun directe omgeving hebben ingedeeld en benoemd. Veel van deze kennis is ontstaan door eeuwenlange observatie van de omgeving. De Nahuatl-filosofie gaat uit van een diepe interactie tussen mens en natuur en koppelt deze aan het behoud van het milieu. Door deze collectieve spirituele relatie met het land is er een ander juridisch kader nodig dat verder gaat dan de huidige wetgeving.’
Wat wil je met je proefschrift bereiken?
‘Bestudering van de Nahuatl-taal helpt bij de ontwikkeling van een interculturele filosofie die anders is dan de dominante neokoloniale benadering in de huidige consumptiemaatschappij. Bekijk de aarde en de natuur als levende wezens en niet alleen als hulpbronnen. Dan zijn de strijd om territorium, het recht op water en het behoud van het milieu beter te begrijpen.’
'Door hun collectieve spirituele relatie met het land is er een ander juridisch kader nodig'
Hoe heb je onderzoek gedaan?
‘Ik voerde mijn onderzoek uit in gespecialiseerde archieven en bibliotheken in Mexico-Stad en in Texas. Mijn bronnen waren heel divers: archeologische verslagen, juridische teksten, kunst, en natuurlijk historische bronnen. Zo was een belangrijk manuscript voor mijn studie de Anales de Tlaxcala uit 1790. Het gaat over het bestaan en de rol van sagen over Nahua, 250 jaar na de verovering van Mexico in 1521.
Interviews met Nahua
‘Daarnaast heb ik diverse inheemse onderzoekers zoals historici en linguïsten geïnterviewd. Een van mijn onderzoeksdoelen is een interculturele dialoog tot stand brengen met geleerden en organisaties uit de Nahua-gemeenschap. Een groot aantal van deze interviews is opgenomen en na de verdediging van het doctoraat komen de video's beschikbaar op de website van het COLING project.'
Wat is je eigen achtergrond en affiniteit met dit onderwerp?
‘Ik stam enerzijds af van de Purépecha, een inheems volk uit Michoacán in het westen van Mexico. Maar ik heb ook Mestizo-voorouders, nakomelingen van een Indiaanse en een Europese ouder. Om economische redenen zijn mijn ouders naar Mexico-Stad verhuisd. Na mijn bachelor in filosofie daar leerde ik de Nahuatl-taal en haalde ik mijn master in Meso-Amerikaanse Studies. Binnen de Mexicaanse academische instellingen stuitte ik op een gebrek aan erkenning voor de inheemse filosofieën. Geen enkele cursus of zelfs maar één college besteedde aandacht aan de discussie hierover. Er is dus een belangrijke leemte in het onderzoek en dat is paradoxaal in een multicultureel land als Mexico, met 68 inheemse volkeren.’
In het proefschrift kaart je het belang aan van gedekoloniseerd onderzoek. Hoe bereik je dat?
‘Het is noodzakelijk om de theoretische bijdragen van inheemse geleerden mee te nemen en inclusieve onderzoeksmethodologieën te gebruiken. Daarnaast is het van belang om de waarde van inheemse kennis te benadrukken, ook al hebben sommige betrokkenen geen academische graad. Bovenal is royale erkenning van de rechten van inheemse volkeren essentieel. Mijn proefschrift is een poging om het onderzoek op dit gebied te dekoloniseren.’
Hoofdfoto: Nahua in de Mexicaanse staat Guerrero eren op een feestdag de patroonheilige San Marcos. ANP/Cristian Leyva
Tekst: Linda van Putten