NWO-subsidie voor onderzoek naar Het Dorp: ‘Wij gaan de minder bekende geschiedenis vertellen’
Het is een van de beroemdste momenten uit de Nederlandse televisiegeschiedenis: de drieëntwintig uur durende marathonuitzending Open het Dorp. Maar wat gebeurde er daarna met de woongemeenschap voor mensen met een beperking? Monika Baár en Paul van Trigt ontvingen een NWO-subsidie van 750.000 euro om de ontwikkeling van Het Dorp in kaart te brengen.
‘Wij willen met dit project de minder bekende geschiedenis van Het Dorp vertellen,’ stelt Van Trigt. ‘Die grote inzamelingsactie met Mies Bouwman zit nog steeds in de publieke herinnering, maar weinig mensen weten dat Het Dorp ook internationaal invloed heeft gehad.’ Baár vult aan: ‘Nadat een Japanse actrice het hier had gezien, is het bijvoorbeeld overgenomen door haar thuisland.’
Mondiale microgeschiedenis
En Japan is niet het enige land met een eigen variant van Het Dorp: het idee van een toegankelijke wijk voor mensen met een beperking krijgt in meerdere landen navolging. Samen met twee promovendi gaan Baár en Van Trigt onderzoeken hoe deze verspreiding heeft plaatsgevonden. Daarnaast willen ze de lokale geschiedenis van de wijk bij Arnhem in kaart brengen, onder meer door met behulp van oral history de verhalen van bewoners op te tekenen. Ook moet het project eraan bijdragen het bedreigde archief en de aan verval onderhevige historische objecten van Het Dorp veilig te stellen.
‘Met de mondiale microgeschiedenis die zo ontstaat, willen we de geschiedenis van gehandicapte mensen de Nederlandse canon in schrijven,’ stelt Baár. ‘We hebben eerder een mondiaal onderzoek gedaan naar The International Year of Disabled Persons in 1981. Toen merkten we dat de literatuur erg op de Angelsaksische wereld is gericht, omdat de disability studies in Nederland nog in de kinderschoenen staan. Wij willen daar verandering in brengen.’
Nieuw licht op de welvaartsstaat
Het Dorp biedt daarvoor een interessante casus, omdat het heeft gefungeerd als een ‘sociaal laboratorium’. ‘Sommige mensen waren heel blij met Het Dorp, omdat ze voor het eerst onafhankelijk konden leven, zonder ouders of instelling,’ zegt Baár, ‘maar anderen hadden vooral het gevoel dat ze niet mochten klagen over zo’n groot cadeau van de staat, al hadden ze daar soms reden toe. Aanvankelijk waren er bijvoorbeeld alleen eenpersoonswoonruimtes, omdat mensen zich niet konden voorstellen dat mensen met een handicap ook in het huwelijk wilden treden of kinderen wilden. Door ook aandacht te besteden aan dit soort negatieve elementen willen we nieuw licht werpen op de welvaartsstaat en de geschiedenis van bijbehorende emoties meer in kaart brengen.’
Documentaire
‘Het is altijd spannend wat er uit een onderzoek komt,’ stelt Van Trigt. ‘Ik hoop dat we verrassende dingen vinden, die we ook een bredere relevantie kunnen geven.’ Daarvoor zoeken de onderzoekers naar verschillende manieren om hun resultaten te presenteren. Waar ze de uitkomsten van een eerder onderzoek tot strip lieten maken, willen ze nu gebruikmaken van een website in eenvoudige taal, zoals al gebeurt op de website DisPLACE. Ook komt er een documentaire. ‘We gaan een samenwerking aan met Mari Sanders,’ zegt Van Trigt. ‘Hij heeft onlangs de documentaireserie Mari staat op gemaakt voor NPO 2.’ Baár voegt toe: ‘Hij wordt de komende tijd deel van het team. We gaan zoeken naar manieren om hem bij het onderzoek te betrekken, zodat hij ook inhoudelijk kan bijdragen.’
Foto: Mies Bouwman presenteert een inzamelingsactie om de opening van Het Dorp te financieren.