Onderwijsvisitaties geëvalueerd
De afdeling Onderwijsadvies en Kwaliteitszorg van de Faculteit Geesteswetenschappen heeft 38 recente onderwijsvisitaties geëvalueerd. Welke lessen kunnen we trekken uit het verloop van deze inspecties?
Elke zes jaar stijgt de spanning bij opleidingsbesturen tot grote hoogte: de onderwijsvisitaties komen eraan! Vakgenoten van andere universiteiten komen dan de kwaliteit van de Leidse opleidingen beoordelen. Dat doen ze in opdracht van de NVAO en onder regie van een visitatiebureau zoals de QANU. De visitatiecommissie spreekt met docenten, studenten, alumni en het Faculteitsbestuur en wil het naadje van de kous weten. En als ze niet tevreden is, moet de opleiding flink aan de bak.
Alle opleidingen van onze Faculteit hebben dit keer een positieve beoordeling gekregen van de visitatiecommissie. Maar wat we ook interessant vinden is: hoe hebben de opleidingen het visitatiecircus ervaren? En wat vonden de opleidingen van de ondersteuning vanuit Onderwijsadvies en Kwaliteitszorg (O&K)? Dit laatste is onderzocht door Margje Kamerling, beleidsmedewerker bij O&K.
Waarom hebben jullie het proces van de onderwijsvisitaties geëvalueerd?
‘We vragen opleidingen ook om regelmatig zelf hun programma te evalueren, om daarvan te leren en de resultaten naar studenten terug te koppelen. Het is als faculteit, als lerende organisatie logisch dat we ook naar onze interne processen kijken bij zoiets groots als een visitatie. De visitaties zijn immers ingrijpende gebeurtenissen, waar veel mensen bij betrokken zijn. Ze brengen risico’s met zich mee, maar ook kansen om jezelf te verbeteren.’
Hoe ben je te werk gegaan?
‘Ik heb een enquête gehouden onder de mensen die binnen de opleidingen bij de visitaties betrokken waren. Het ging erom meer inzicht te krijgen in de volgende vragen: hoe kijken ze terug op de ondersteuning van het visitatieproces vanuit de faculteit, op de manier waarop ze zich daarop binnen de eigen opleiding hebben voorbereid en op het verloop van het uiteindelijke visitatiebezoek?’
Wat zijn de belangrijkste uitkomsten van je evaluatie?
‘We hebben meerdere inzichten opgedaan. Bij elke visitatie organiseerden we ver van tevoren een kick off-bijeenkomst. Deze werd als te abstract ervaren, met te veel deelnemers. Dit hebben we inmiddels in het draaiboek aangepast. Over zes jaar zullen we in een kleiner verband concreet bespreken wat er van de opleidingsbesturen en -voorzitter verwacht wordt.
Ook hoorden we dat vanwege de hersteltrajecten in de vorige ronde nogal wat docenten met wantrouwen begonnen aan de visitatie. Maar nu waren ze achteraf – op een enkele opleiding na – eigenlijk best tevreden: ze hadden prettige, constructieve gesprekken gehad met hun visitatiecommissie. Dus ik denk dat een van de lessen is dat de visitatiecommissies echt een bijdrage willen leveren aan de kwaliteit van het onderwijs en dat we dat vanaf de start kunnen uitdragen.
Een andere uitkomst van mijn evaluatie is dat de ondersteuning vanuit het team O&K positief is gewaardeerd. Zo zijn de proefvisitaties die O&K bij de opleidingen hield, erg goed bevallen. Ze kostten wel tijd: alle mensen met wie de visitatiecommissie ging spreken, zaten een halve dag samen in een zaaltje. Daar luisterden ze naar elkaars gesprekken. Iedereen zat er dus ook bij als het opleidingsbestuur door de proefvisitatiecommissie aan de tand werd gevoeld. Vervolgens evalueerden ze dat gesprek met z’n allen en daarna kwamen de docenten en de studenten aan de beurt. Zo’n ‘proefvisitatie’ blijkt bijzonder nuttig, alleen al omdat dan docenten horen van studenten hoe ze over de opleiding denken en vice-versa. Én meteen daarover met elkaar in gesprek gaan.’
Zitten er ook lessen voor de opleidingen in je evaluatierapport?
‘Voorafgaand aan elke visitatie moet een lijvige ‘zelfevaluatierapportage’ (ZER) worden geschreven. Daar zit een opleidingsvoorzitter vaak wekenlang op te zweten, met feedback van beleidsmedewerkers, de vice-decaan, een redacteur en betrokkenen binnen de opleiding – soms zelfs de hele staf. Volgens de enquête vond de helft van de betrokken opleidingsvoorzitters dat ze door het schrijven van de ZER meer inzicht hadden gekregen in de sterktes en zwaktes van hun opleiding.’
Wat is je eindoordeel over de afgelopen visitatieronde?
‘Alle opleidingen van onze faculteit hebben dit keer een positieve beoordeling gekregen van de visitatiecommissies. De opleidingen hebben waardering voor de ondersteuning vanuit O&K bij dit proces. Dus dat is een goed teamresultaat en daar we mogen met z’n allen trots op zijn. Vooral de opleidingen natuurlijk!’