‘Laat leerlingen actief met teksten omgaan om hun leesbegrip te verbeteren’
De leesvaardigheid van Nederlandse jongeren daalt al jaren. De voornaamste oorzaak voor die afname is dat veel leerlingen moeite hebben met verdiepend lezen. Leer leerlingen om teksten actief te lezen, en om zo bezig te zijn met het construeren van betekenis. Dat schrijven de Leidse onderzoekers Paul van den Broek, Christine Espin en Anne Helder in hun rapportage ‘Sturen op Begrip: Effectief Leesonderwijs in Nederland’. Zij adviseren daarmee de vaste Tweede Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Leerlingen hebben moeite met het begrijpen van teksten, in het bijzonder met verdiepend begrip. Uit de resultaten van (inter)nationale toetsen zoals PISA 2018 blijkt dat de problemen vooral te zien zijn wanneer het gaat om het reflecteren op teksten, het integreren van informatie uit meerdere teksten, en het evalueren van de betrouwbaarheid en overtuigingskracht van een tekst, bijvoorbeeld bij het identificeren van fake news. Die problemen nemen in Nederland meer toe dan in andere landen.
Effectief leesonderwijs
Er zijn meerdere effectieve methoden om het leesbegrip bij leerlingen te verbeteren. Ze leren leerlingen om actief met teksten om te gaan en er zo betekenis uit te halen. Leerlingen leren aandachtig te letten op wat ze lezen, systematisch na te denken over de tekst, en actief op zoek te gaan naar te leggen verbanden.
Om effectief leesonderwijs te geven, moeten leraren grondige kennis van deze elementen hebben. Ook moeten ze de vaardigheden hebben om ze dynamisch en flexibel te combineren in de klas. Van essentieel belang is dat de leraar daartoe de gelegenheid en steun krijgt van schoolleiding, collega’s, en alle andere betrokkenen binnen het onderwijs.
'Gewapend met deze kennis moet het mogelijk zijn de neerwaartse trend van leesvaardigheden te keren.'
Er is veel bekend over wat er nodig is om leerlingen met goed begrip te leren lezen. Om te helpen om de vertaling van die kennis naar de onderwijspraktijk te maken, geven de onderzoekers in hun rapport een aantal concrete adviezen. Die adviezen kunnen gebruikt worden door leraren, schoolleiding en overheid, maar ook op lerarenopleidingen, bij nascholingen en bij Voor- en vroegschoolse Educatie (VVE). ‘Gewapend met deze kennis moet het mogelijk zijn de neerwaartse trend van leesvaardigheden te keren en leerlingen uit te rusten met een solide basis voor lezen met begrip’, zo concluderen zij.
Het rapport Sturen op Begrip: Effectief Leesonderwijs in Nederland is donderdag gepresenteerd aan de Kamercommissie.