Nieuwe hoogleraar pleit voor meer onderzoek met ‘wereldbril’
Jan Aart Scholte is de eerste hoogleraar van het nieuwe Leidse interfacultaire stimuleringsprogramma Global Transformations and Governance Challenges. Hij onderzoekt: hoe kunnen we wereldwijde uitdagingen als klimaat en ongelijkheid aanpakken? Oratie op 4 februari.
Wereldwijde problemen, zoals een pandemie, migratie, financiële crisis of klimaatverandering, vragen ook om regelingen op globaal niveau. Dat klinkt misschien als een open deur. ‘Toch onderschatten we vaak het globale karakter van huidige maatschappelijke vraagstukken’, benadrukt Jan Aart Scholte, de kersverse Leids hoogleraar Global Transformations and Governance Challenges. ‘Heel vaak richt de publieke discussie, bijvoorbeeld bij corona of migratiebeleid, zich hoofdzakelijk op maatregelen binnen Nederland of Europa. De notie van een wereldwijde strategie blijft op de tweede rang.’
‘We onderschatten vaak het globale karakter van vraagstukken.’
Onbekende reglementen
Het nieuwe Leidse stimuleringsprogramma Global Transformations and Governance Challenges (GTGC) benadert huidige maatschappelijke veranderingen vanuit een wereldwijd perspectief. Specifiek onderzoekt het GTGC-programma: welke vormen van ‘governance’ (het proces van het maken van regelingen) kunnen deze globale uitdagingen in goede banen leiden? Hoe gaat het nu, hoe kan het beter? ‘We weten eigenlijk nog veel te weinig over deze complexe processen en betrokken partijen’, legt Scholte uit. ‘Zo zijn de meeste mensen zich niet bewust van het bestaan van de globale en hoofdzakelijk niet-gouvernementele organisaties die het internet grotendeels “regeren”. Bijvoorbeeld partijen als de Internet Corporation for Assigned Names and Numbers en de Internet Engineering Task Force. Al die uren online en we weten niet wie ons daar bestuurt!’
Meer effectiviteit en legitimiteit
De behandeling van globale uitdagingen kan op twee manieren verbeteren, zegt Scholte. Allereerst moeten de bestaande instrumenten en organisaties effectiever worden, bijvoorbeeld door betere coördinatie, krachtiger mandaten en meer middelen. Ten tweede moet globaal beleid meer legitimiteit gaan krijgen. Oftewel, mensen zouden het globale beleidsproces beter moeten leren kennen om zich er meer door vertegenwoordigd te voelen. Om dat te bereiken moet nog heel wat werk worden verzet, want uit eigen onderzoek constateert Scholte dat burgers in het algemeen slechts mondjesmaat die legitimiteit verlenen aan de huidige beleidvoerende organisaties. ‘Klassieke systemen van democratie, zoals die van een parlement in een land, blijken op globaal niveau niet te werken’, zegt Scholte. ‘We hebben nieuwe visies nodig die ervoor kunnen zorgen dat globale regelingen wél grotere legitimiteit krijgen.’
‘Leiden heeft een enorm potentieel voor globaal onderzoek.’
Om deze grotere effectiviteit en legitimiteit te bevorderen is interdisciplinair onderzoek nodig: een samenwerking tussen relevante onderzoekers van verschillende universitaire faculteiten. Scholte gaat dan ook, als een soort kwartiermaker, de komende jaren aan de slag om binnen de Universiteit Leiden meer interfacultair onderzoek ‘met wereldbril’ op poten te zetten. ‘Leiden heeft een enorm potentieel op dit gebied, maar kan zich wat globaal denken betreft nog verder ontwikkelen.’ Het begin is alvast goed: inmiddels hebben 180 Leidse wetenschappers zich verbonden aan het GTGC-programma en zijn tien ‘seed grant’-projecten van start gegaan.
Tekst: Jan Joost Aten
Afbeelding: Wikimedia
