Winnaars Pieter de la Court Penning praten over toegankelijkheid en de omstandigheden van onderwijs
Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 11 januari 2022 werd de Pieter de la Court Penning uitgereikt aan twee studenten van de Faculteit der Sociale Wetenschappen: Orestes Kyrgiakis en Claire van den Helder. Ze vertellen ons meer over waar ze zich voor inzetten en hoe de universiteit zichzelf kan verbeteren. ‘De modelstudent waar alle systemen op gebaseerd zijn, is niet representatief voor de meeste daadwerkelijke studenten.’
Over de Pieter de la Court Penning
De Pieter de la Court Penning is een jaarlijks uitgereikte prijs van de Faculteit der Sociale Wetenschappen. Hij wordt toegekend aan studenten of studentinitiatieven die op vrijwillige basis een bijdrage leveren aan ten minste een van de Pieter de la Court-thema’s: diversiteit, inclusie, ondernemerschap, wereldhandel en democratisering. Studenten kunnen zich niet opgeven voor de prijs: ze moeten genomineerd worden door een ander.
De winnaars van 2021
De jury, bestaande uit studenten en medewerkers, waren het er unaniem over eens dat twee genomineerde studenten de Pieter de la Court Penning verdienden dit jaar.
Claire van den Helder is een vierdejaars student Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie die de Penning won op de thema’s diversiteit en inclusie. Ze was genomineerd door antropologen Peter Pels en Jasmijn Rana. De jury noemde haar een baanbrekend rolmodel en was onder de indruk van de manier waarop Claire verschillende kanalen en platforms inzet voor haar activisme.
Orestes Kyrgiakis is een tweedejaarsstudent Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie en hij ontving de Penning als vertegenwoordiger van de studentencommissie No Student Without a Home. Hij was genomineerd door zijn medecommissielid Donna van Uffelen op de thema’s ondernemerschap en inclusie. De jury beschreef Orestes als een inspiratie voor anderen en gedreven om een verschil te maken in een urgente zaak.
Waar de winnaars zich voor inzetten
‘Huisvesting is een groot onderwerp voor iedereen binnen de universiteit – zowel internationale studenten als Nederlandse studenten en medewerkers,’ zegt Orestes. Hij vertelt ons over de oorsprong van de commissie No Student Without a Home: ‘Aan het begin van het academische jaar zie je dat mensen moeite hebben met het vinden van een woning. Het is schokkend dat veel mensen in hachelijke situaties moeten wonen: er zijn mensen die in tenten wonen.’ Dit was de reden dat een groep tweedejaars studenten Culturele Antropologie besloot een commissie op te richten om het huisvestingsprobleem dat binnen de gemeenschap van de Universiteit Leiden bestaat, te proberen op te lossen. Het belangrijkste middel van de commissie is een petitie met een lijst eisen waarvan ze willen dat de universiteit die erkent, toehoort en toepast.
Waar Claire voor strijdt, is minder specifiek, zegt ze. ‘Validisme en problemen met toegankelijkheid, dat is overal aanwezig! Het zit in alle systemen! Je kunt het niet beperken tot één project.’ Het hoofddoel van wat ze doet is niet bewustzijn creëren, maar disabled mensen het gevoel geven dat ze gehoord en gezien worden. Haar belangrijkste kanalen zijn haar podcast ‘Gewoon Disabled’, haar Instagramprofiel @bijzonder_autoimmuun en haar betrokkenheid bij studentenpartij LVS en de Faculteitsraad. ‘Ik neem het letterlijk overal waar ik ben met me mee. Ik probeer de menselijke kant van disabled zijn het gesprek in te brengen. Als we het over systemen hebben, bekijken we ze vaak vanaf ‘boven’ en vergeten we dat er echte mensen zijn die daadwerkelijk in die systemen leven.’
Ze werd actief in medezeggenschap door haar eigen ervaringen met digitaal onderwijs, dat minder energie kostte dan het fysiek bijwonen van colleges. ‘Ik had niet beseft dat ik al die tijd zo veel moeite stopte in naar college gaan dat het ten koste ging van andere fundamentele dingen, zoals koken en douchen.’ Online colleges gaven haar de mogelijkheid om aanwezig te zijn zonder haar lichaam te overbelasten. Maar door hoe de coronasituatie zich ontwikkelde, werd het onzeker of digitaal onderwijs zou blijven. Dat overtuigde Claire om betrokken te raken in de medezeggenschap en haar stem te laten horen. ‘Het is niet “leuk” om voor toegankelijkheid te moeten vechten,’ benadrukt ze. ‘Ik doe dit omdat het noodzakelijk is.’
De omstandigheden waaronder studenten onderwijs krijgen
‘Het probleem is dat je je recht op onderwijs niet kunt uitoefenen en niet dezelfde kwaliteit onderwijs kunt genieten.’
Claire en Orestes zetten zich in voor zaken die meer met elkaar gemeen hebben dan op het eerste gezicht misschien het geval lijkt. ‘Ik geloof dat de omstandigheden waaronder je onderwijs krijgt, invloed hebben op dat onderwijs. Je kunt onderwijs niet bespreken zonder de omstandigheden ervan in aanmerking te nemen,’ zegt Orestes. Claire is het daarmee eens: ‘Het probleem is dat je je recht op onderwijs niet kunt uitoefenen en niet dezelfde kwaliteit onderwijs kunt genieten.’
Allerlei redenen kunnen ervoor zorgen dat iemand onderwijs niet kan volgen op de manier waarop de onderwijzende instantie in de zin heeft. Misschien zijn ze disabled, hebben ze kinderen, geven ze 80 procent van hun inkomsten uit aan huur, hebben ze thuis geen adequate studieplek – al deze factoren beïnvloeden de kwaliteit van het onderwijs. De universiteit behandelt iedereen hetzelfde, ‘alsof ze allemaal een huis hebben,’ zegt Claire, ‘alsof alles toegankelijk is, alsof iedereen ervoor kan betalen – maar het probleem is: alle studenten zijn niet gelijk.’
Onderwijs is een mensenrecht
Orestes en Claire zijn het erover eens dat de universiteit zichzelf moet verbeteren om onderwijs toegankelijker te maken voor iedereen die niet die hypothetische modelstudent is. Maar hoe kan de universiteit dat doen?
‘De universiteit moet verantwoordelijkheid nemen en herzien wat onderwijs is: niet een dienst, maar een recht.’
‘Ooit kostte onderwijs niets. We gaan achteruit in plaats van vooruit,’ zegt Orestes. ‘De universiteit moet verantwoordelijkheid nemen en herzien wat onderwijs is: niet een dienst, maar een recht. En als onderwijs een recht is, dan zou het voor iedereen toegankelijk moeten zijn, en huisvesting is daar onderdeel van.’ Hij verwijst naar de petitie van No Student Without a Home, waarin een lijst eisen en acties staat die de universiteit actief kan nastreven om een beter huisvestingsbeleid te realiseren. Een van de eisen is dat de universiteit garandeert dat leefbare en betaalbare huisvesting beschikbaar zal zijn voor alle studenten, ook als dat betekent dat er nieuwe huisvesting gebouwd moet worden.
Claire herhaalt dat onderwijs een mensenrecht is, maar we het niet als zodanig behandelen en dat we daarom het systeem moeten herzien. ‘Ik ben een idealist: ik wil echt het systeem herzien,’ zegt ze. ‘Maar ik ben ook pessimistisch, dus ik probeer het praktischer te houden. Het lijkt zo basaal, maar het minste wat de universiteit kan doen is ervoor zorgen dat elk college opgenomen en online beschikbaar gesteld wordt. Het feit dat dat nog niet gebeurd, is pijnlijk.’ Claire benoemt ook de belangrijke rol die toegankelijkheid zou moeten innemen in de universiteitsgebouwen, vooral als ze worden verbouwd. ‘We houden er geen rekening mee dat ons lichaam niet het lichaam van ieder ander is. De gedachtegang moet veranderen.’
Wees je bewust van je eigen blinde vlekken
Claire moedigt iedereen aan om ten eerste jezelf te informeren over validisme en de aanwezigheid daarvan in de academische wereld, en om ten tweede betrokken te raken in commissies, (student)partijen, medezeggenschapsorganen en andere initiatieven die voor toegankelijkheid strijden. ‘Kom erachter wat je vooroordelen zijn en reflecteer daarop. En als je de tijd en energie hebt, neem dan ook deel aan initiatieven die anderen vooruit helpen.’
Er zijn veel mensen nodig om verandering teweeg te brengen
Orestes wil benadrukken dat hij niet de enige persoon is achter No Student Without a Home en dat hij de commissie alleen vertegenwoordigde bij het ontvangen van de Pieter de la Court Penning. ‘Dingen veranderen als er een soort collectieve struggle gaande is. We begonnen met drie mensen, inmiddels komen we regelmatig met meer dan vijftien personen samen.’ De kracht schuilt in het collectief, en daarom nodigt Orestes namens No Student Without a Home iedereen uit om de petitie te ondertekenen.
‘Lever niet in op je behoeften,’ is Orestes’ advies voor iedereen die verandering teweeg wil brengen. ‘Denk op basis van waar je behoefte aan hebt, niet wat je wordt aangeboden. Je krijgt waar je om vraagt. Als je er niet om vraagt, krijg je niets.’
Beeld: Suédy Mauricio
Tekst: Emma Knapper