AI & Humanities: ‘Veel potentie is nog onbenut’
De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie zijn in de afgelopen jaren snel gegaan. In aanloop naar het AI & Humanities-syposium spraken wij met Stephan Raaijmakers, bijzonder hoogleraar Communicatieve AI, over de impact van kunstmatige intelligentie en waarom het iedereens aandacht zou moeten hebben.
Het evenement AI & Humanities, Help, Hype or Hassle - dat op donderdag 7 april plaatsvindt – is ervoor bedoeld om de boodschap van kunstmatige intelligentie (ook wel AI) te verkopen aan de geesteswetenschappen, aldus Raaijmakers. ‘We willen laten zien welke vruchtbare wisselwerking er kan zijn. Het is een uitnodiging naar iedereen in de geesteswetenschappen om bruggen te slaan naar elkaar en te kijken wat we aan elkaar hebben. Maar ook andere geïnteresseerden zijn welkom.’
Overal maar onzichtbaar
Maar eerst: waarom zou kunstmatige intelligentie de gemiddelde Nederlander moeten boeien? ‘Kunstmatige intelligentie is net zoals elektriciteit: het zit overal en we zien het eigenlijk niet. Neem bijvoorbeeld Google Translate. Daar zitten taalmodellen in waarvan we weten dat ze allerlei vooroordelen bevatten,’ begint Raaijmakers. ‘Die taalmodellen zijn vergaard uit de data van een bepaald land en daar kan selectiebias in zitten. Zo heb je genderbias. Als het in bepaalde landen niet normaal is om als man als verpleger te werken, kruipt die bias via de data in de systemen. Dan vertaal je een tekst en krijg je vreemde output terug.’
Dit voorbeeld lijkt onschuldig, maar je kunt zelf ook last hebben van vooroordelen in systemen – of je je daar bewust van bent of niet. ‘Stel je bent op zoek naar een baan en je uploadt jouw cv in een databank. Als het matchingalgoritme cv's matcht op een bepaalde manier en jouw cv voldoet niet aan die eisen, kan het zijn dat jouw cv tussen schip en wal valt. Je bent dan overgeleverd aan de vooringenomenheid van zo'n systeem,’ legt hij uit.
Kansen voor geesteswetenschappen
AI kan in de dagelijkse praktijk dus een onzichtbare hobbel zijn, en dat biedt kansen voor de geesteswetenschappen. ‘Ethiek en moraal is een groot onderzoeksonderwerp. Hoe kun je ethiek en moraal van mensen aan machines en algoritmes leren? Mensen zijn daar natuurlijk zelf ook inconsistent in. Er liggen allemaal vraagstukken waarop geesteswetenschappen kunnen inspringen,’ zegt Raaijmakers.
‘En andersom: welke rol kan kunstmatige intelligentie hebben in geesteswetenschappelijk onderzoek? Ik denk dat veel potentie onbenut is.’ Zo wordt kunstmatige intelligentie tegenwoordig nog vaak gebruikt om data te meten en analyseren, maar Raaijmakers ziet ook andere mogelijkheden voor de technologie. ‘Neem mijn vakgebied Communicatieve AI. Voordat dit gebied bestond, keken we alleen naar hoe mensen met mensen communiceren. Wat we nu zien, is dat gaandeweg steeds meer datasets ontstaan van interacties tussen mensen en chatbots. Bij die interacties gaat het heel vaak mis. Dat is interessant, want zo kun je onderzoeken hoe mensen met machines communiceren in vergelijking met communicatie tussen mensen.’
Help, hype of hassle?
Maar niet alleen voor zijn eigen vakgebied ziet Raaijmakers de toekomst positief tegemoet. ‘Je hebt in de geesteswetenschappen allerlei andere gebieden, zoals kunstgeschiedenis, waar kunstmatige intelligentie ook een rol in kan spelen.’
Tegelijkertijd wil hij de opkomst van AI wat nuanceren. 'Mensen denken dat AI binnenkort de wereld overneemt. Dat is absoluut niet het geval,’ aldus Raaijmakers. ‘Het is daarvoor wel van belang om communicatieve relaties met die systemen op te bouwen, zodat mensen altijd aangesloten blijven. Dat is een hassle, want kunstmatige intelligentie wordt steeds technischer. Je moet constant in de pas blijven lopen van de nieuwe ontwikkelingen en die gaan hard.’
Enthousiast geworden over kunstmatige intelligentie? Kom dan op donderdag 7 april naar het symposium AI & Humanities, Help, Hype or Hassle. Tijdens de bijeenkomst zullen onderzoekers en kunstenaars die met kunstmatige intelligentie werken discussiëren over de vraag wat de technologie voor geesteswetenschappen kan betekenen, en andersom. Na afloop zal de film ‘Ich bin dein Mensch’ worden vertoond. Meld je hier aan voor het symposium.