Bouwzand: het fundament van onze samenleving. En het raakt op
Enorme toename van de vraag naar bouwzand leidt tot tekorten en ongelijkheid die tot een grote, mondiale crisis leiden. Onderzoekers van het Centrum voor Milieuwetenschappen van de Universiteit Leiden brachten de groeiende behoefte aan zand in kaart, evenals de knelpunten en mogelijke oplossingen. Ze publiceerden hun resultaten in Nature Sustainability.
Zand is een essentieel bestanddeel van beton − een van 's werelds belangrijkste bouwmaterialen. Zand vormt letterlijk het fundament van onze samenleving. Tegelijk is wereldwijd een tot nu toe ernstig onderschatte zandcrisis aan het ontstaan. We exploiteren gemakkelijk toegankelijke natuurlijke zandvoorraden veel sneller dan ze zich vernieuwen. Dat veroorzaakt grote ecologische en sociale schade.
Georganiseerde bendes en ingestorte ecosystemen
We beheren onze zandvoorraden volgens deskundigen zeer slecht. Hoofdauteur Xiaoyang Zhong: 'Overexploitatie van zand heeft geleid tot vernietiging van ecosystemen, erosie van kustlijnen, verlies van biodiversiteit en voedselverlies. Sociale gevolgen zijn onder meer verminderde weerbaarheid tegen rampen en toename van corruptie en misdaad.'
Illegale zandwinning komt voor zover bekend voor in meer dan zeventig landen, waarbij vaak sterk georganiseerde bendes betrokken zijn. Het vormt een bedreiging voor het bestaan van honderden miljoenen mensen die wereldwijd langs rivieren en in uiterwaarden leven: van Cambodja tot Californië en van het Midden-Oosten tot China.
Groei van de zandvraag tot 2060: tot 500%
De Leidse onderzoekers onderzochten de de toenemende mondiale vraag naar zand om beton en glas te maken voor gebouwen tot 2060. Ze verwachten de grootste groei in regio's met lagere inkomens, zoals West- en Oost-Afrika. Hier voorzien ze rond 2060 meer dan 500% van de huidige vraag naar bouwzand, gevolgd door Zuidelijk Afrika (419%), India (294%) en gebieden in Zuid-Azië (269%).
Halvering van de toekomstige vraag is mogelijk
Hoe kun je kantoren en huizen efficiënter bouwen, met minder zand? 'Dat kan bijvoorbeeld door minder te werken met op zand gebaseerde materialen zoals beton, door meer materialen te recyclen en door alternatieve materialen aan te bieden. Dat scheelt tot bijna de helft,' zegt Zhong.
Toch blijft de vraag naar zand groot, ook na deze ingrepen. De onderzoekers geven aan dat het zandaanbod nog steeds moet verdubbelen ten opzichte van 2020 om in 2060 aan de bouwvraag te voldoen.
Internationale samenwerking is essentieel
Mede-auteur van het onderzoek is Paul Behrens, hoofddocent milieuverandering. 'Internationale samenwerking op het gebied van zandwinning, materiaalrecycling en bouwtechnologieën is essentieel om de ongelijkheid in toegang tot onderdak en hulpbronnen voor infrastructuur aan te pakken', zegt hij. 'Onderzoekers weten niet precies hoe groot de wereldwijde zandvoorraad is, maar overal ter wereld verdwijnt gemakkelijk toegankelijk zand in een alarmerend tempo met ernstige gevolgen voor het ecosysteem. Beter bestuur en betere planning zijn nodig om te zorgen dat er genoeg zand is voor toekomstige generaties.'
Lees het volledige artikel op de website van Nature of Science.