Marcel Schaaf: 'Docenten moeten van hun eilandjes af'
Bioloog Marcel Schaaf is een van de vier docenten van de bètafaculteit die in 2021 de Senior Kwalificatie Onderwijs behaalde in Leiden. Hoe was dat en wat drijft hem? 'Te vaak krijg je als student feedback die je vervolgens niet in praktijk kunt brengen.'
Wat vond je het mooiste onderdeel van het SKO-traject? 'Het was ontzettend leuk om docenten van totaal andere vakgebieden te ontmoeten tijdens de drie inspiratiesessies. Die kom ik anders nooit tegen. Er ontspon zich bijvoorbeeld een interessante discussie over hoe belangrijk kennis eigenlijk is. Sommigen vonden dat die snel veroudert en dat je beter de nadruk kunt leggen op analyseren, interpreteren en hypothesevorming. Misschien is het bij andere vakken anders, maar ik denk toch dat kennis altijd een belangrijk kader biedt om die vaardigheden goed te kunnen uitvoeren en trainen.'
Is de SKO-commissie erg streng? 'Een aantal jaar geleden had ik mezelf ook al aangemeld, want ik wilde met het traject mijn gevoel en intuïtie voor onderwijs aanvullen met theoretische achtergrond. Toen vond men mijn portfolio nog te mager. Ik heb het toen laten rusten, ben gewoon verder gegaan met mijn werk. Toen er weer een mailtje kwam met de mogelijkheid, realiseerde ik me dat ik nu waarschijnlijk wel in aanmerking kwam.'
Wat vind jij het belangrijkste in je onderwijs? 'Twee dingen. Ik vind interactie belangrijk: onderwijs moet een gesprek zijn in plaats van een verhaal. Ik zorg bijvoorbeeld dat ik de studenten in mijn cursus allemaal bij naam ken. Het gaat soms om zo'n honderd studenten, dan ga ik daar op een avond even voor zitten, er zijn handige trucjes voor. Daar heb ik vervolgens zó veel plezier van. Soms is een student helemaal verbaasd dat ik zijn of haar naam ken. Ten tweede wil ik dat studenten actief leren.'
Hoe ziet actief leren eruit bij jouw studenten? 'Afgelopen jaar hebben Dennis Claessen en ik de minor Biotechnologie opnieuw ingericht. Vijftig studenten volgen in een half jaar drie cursussen: over planten-, medische en micro-organismale biotechnologie. Aan het eind van de minor moeten ze een onderzoeksvoorstel inleveren waarin alle drie die onderwerpen terugkomen. Na elke cursus moeten ze een onderdeel van dat voorstel schrijven, waarop ze feedback krijgen. Die kunnen ze dan meteen meenemen in het volgende onderdeel en in de eindversie. Te vaak krijg je als student feedback die je niet of pas veel later in praktijk kunt brengen.'
Klinkt geweldig! Kunnen we daar niet meer mee? 'Ik ben voorzitter van de onderwijsvernieuwingscommissie bij Biologie. Veel opleidingen zijn per leerjaar gestructureerd. Wij hebben daar niet voor gekozen en vijf vakinhoudelijke leerlijnen gedefinieerd. We hebben per leerlijn gekeken hoe hij door de opleiding loopt en verschillende docenten binnen één leerlijn met elkaar in gesprek gebracht. Dat was fantastisch! Zo kon een docent celbiologie uit jaar 2 met die van jaar 1 overleggen hoe hun vakken optimaal op elkaar kunnen aansluiten. Heel belangrijk dat docenten van hun eilandjes af komen.'
Je lijkt me een bevlogen docent. Maar laten we eerlijk zijn, het is toch nog altijd vooral het onderzoek dat telt? 'Dat is wel een klein beetje aan het schuiven, kijk naar de aandacht voor de kwalificatie van docenten. Maar inderdaad, jonge wetenschappers die verplicht hun basiskwalificatie moeten behalen, zijn niet altijd gemotiveerd en dat begrijp ik helemaal. Pas als iemand tot hoogleraar wordt benoemd vanwege belangrijke onderwijsprestaties, geloof ik dat universiteiten het écht belangrijk vinden.'
Hoe combineer jij dan je onderzoeksprojecten met je uitgebreide onderwijswerk? Geen privéleven? 'Haha, jawel hoor, ik voetbal twee keer per week en ik heb acht jaar het hockeyteam van mijn dochter gecoacht. Mijn collega's weten dat ik in de weken dat er een cursus loopt alleen aan het eind van de dag op mailtjes reageer, en tussen april en september geef ik geen onderwijs. Dan moet ik wel zorgen dat mijn volgende onderzoeksvoorstel af is voor het onderwijs weer start.'
Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO)
Jaarlijks behalen op de Universiteit Leiden zo'n vijftien docenten een SKO. Die kwalificatie laat zien dat je didactisch en onderwijskundig sterk bent en een bijdrage levert aan de ontwikkeling van onderwijs overstijgend aan je eigen vak of vakgroep. Senior-docenten komen in aanmerking op basis van hun cv, reflectie en portfolio. Onderdeel van het traject zijn drie inspiratiesessies en indien gewenst individuele begeleiding. Meer informatie>
Tekst: Rianne Lindhout