Hoe kunnen we slimmer omgaan met grondstoffen?
De winning van grondstoffen uit mijnen zorgt voor schade aan het milieu. Maar we hebben ze wel hard nodig, zowel voor de ontwikkeling van landen als voor de omschakeling naar een duurzaam energiesysteem. Hoogleraar duurzaam grondstofgebruik Ester van der Voet onderzoekt hoe we de impact op het milieu kunnen verminderen en toch grondstoffen kunnen blijven gebruiken. Op 2 mei spreekt ze haar oratie uit.
Een van de oplossingen om duurzamer met grondstoffen om te gaan, is om langer met materialen te doen. ‘Gebruik een computer bijvoorbeeld zeven jaar in plaats van drie’, zegt Van der Voet. ‘Iedereen zou hier aan mee moeten doen.’ Een andere mogelijkheid is om producten slimmer te ontwerpen zodat minder grondstoffen nodig zijn, ze beter zijn te repareren en makkelijker uit elkaar kunnen worden gehaald voor recycling.
Urban mine
Recycling zelf is natuurlijk ook een van de oplossingen en de komende jaren doet Van der Voet daar samen met anderen onderzoek naar voor de Nederlandse overheid. Ze schetsen samen een beeld van de urban mine in Nederland. Dit zijn alle grondstoffen die al in gebruik zijn in de maatschappij. Denk bijvoorbeeld aan koper, aluminium, allerlei soorten plastics, textiel, hout en zeldzame metalen in huizen, voertuigen, elektronica en allerlei consumentenproducten. Van der Voet: ‘Er zijn enorme hoeveelheden grondstoffen in omloop. Als je die kunt hergebruiken, hoef je ze niet meer uit een mijn ver weg te halen, maar kan je ze gewoon hier uit Nederland halen.’
‘Er zijn enorme hoeveelheden grondstoffen in omloop. Als je die kunt hergebruiken, hoef je ze niet meer uit een mijn ver weg te halen.'
Op kleine schaal zijn hier al wel een aantal bedrijven mee bezig, maar voordat de urban mine op grote schaal kan worden aangeboord, moeten er nog een aantal vragen worden beantwoord: hoe groot is de urban mine, welke grondstoffen zitten er in, in welke producten en toepassingen zitten ze, wanneer komen ze vrij en hoe worden ze ingezameld?
Toekomst
Naast het onderzoeken van deze vraagstukken, maakt Van der Voet de komende jaren toekomstverkenningen. Daarvoor maakt ze scenario’s over hoeveel grondstoffen er in de toekomst nodig zijn en op welke manieren je aan de vraag ernaar kunt voldoen. Van der Voet: ‘Wat betekent het voor het grondstoffengebruik als we bijvoorbeeld biobased gaan bouwen? Onze scenario’s koppelen we ook aan de grondstoffenscenario’s van het IRP (International Resource Panel, red.) en aan scenario’s van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change, red.) voor klimaat en energie. Dan kan je zeggen wat een nieuw energiesysteem betekent voor de vraag naar materialen.’
Volgens de hoogleraar lopen we nu tegen de grenzen aan van de groei van het grondstoffengebruik. ‘We moeten onszelf weer opnieuw uitvinden, zoals eerder ook al is gedaan met de landbouwrevolutie, de industriële revolutie en nu de energietransitie. Het is super belangrijk om hier mee bezig te zijn.’
Tekst: Dagmar Aarts
Foto: Pixabay