Uur van Herinnering: ‘We herdenken oorlogsslachtoffers en slaan brug naar actualiteit’
Op 4 mei herdenkt de universitaire gemeenschap in Uur van Herinnering alle studenten en medewerkers die gedood werden in de Tweede Wereldoorlog. Ook is er aandacht voor onvrijheid en onderdrukking vandaag de dag. Drie vragen aan Amerikanist Sara Polak, voorzitter van het comité Uur van Herinnering.
Wat is Uur van Herinnering?
‘Het is een nog jonge traditie, de universiteit is er twee jaar geleden mee begonnen. Voorgaand aan de gemeentelijke herdenking - in de Pieterskerk en de kranslegging bij Molen de Valk – herdenken we in het Academiegebouw de omgekomen studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden. Er is een lijst van 663 universitaire slachtoffers bekend, maar waarschijnlijk is die lijst niet compleet. We hebben geen fysiek oorlogsmonument hier aan de universiteit en daarom is het belangrijk dat we door middel van deze bijeenkomst stilstaan bij de slachtoffers uit onze gelederen. Natuurlijk hebben we ook de Cleveringatraditie: professor Cleveringa is een heroïsch figuur, terecht dat we hem herdenken. Maar Uur van Herinnering staat in het teken van de slachtoffers. Daarnaast slaan we ook een brug naar het heden en staan we stil bij de vraag: wat betekent vrijheid en onvrijheid nu voor ons? Ook op dit moment staat academische vrijheid overal in de wereld onder druk.’
Zouden we ook niet een fysiek monument moeten hebben?
‘Het belangrijkste is dat we de oorlogsgeschiedenis erkennen en telkens opnieuw doordenken. Dat kan heel goed dankzij deze jaarlijkse bijeenkomst waardoor de herdenking elk jaar een actuele vorm krijgt en verhalen levend worden gehouden. Er zijn wel ideeën om een digitaal monument op te richten: via een interactieve zuil die informatie geeft en verhalen vertelt over al die de omgekomen studenten en medewerkers. Het zou mooi zijn als zo’n monument er komt.’
Wat wilt u nog meer bereiken met Uur van Herinnering?
‘De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog staat op een kruispunt nu er steeds minder mensen zijn die de oorlog bewust meemaakten. Door te herdenken geven we aan volgende generaties door dat zoiets verschrikkelijks nooit meer mag gebeuren. Het is een moreel appèl. Bij eerdere oorlogen was de teneur: we moeten vergeven en vergeten en samen doorgaan. Maar na de Tweede Wereldoorlog ontstond de overtuiging dat we de herinneringen levend moeten houden om het niet meer te laten gebeuren, als referentiekader voor wat er kan gebeuren als je mensen afrekent op bijvoorbeeld etniciteit. Ieder jaar neemt een andere faculteit de invulling van de herdenking voor z’n rekening. Studenten hebben nadrukkelijk ook een rol in het programma. Hun presentatie kan gaan over de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook over hedendaagse slachtoffers van onderdrukking. Iedereen denkt nu ook aan de oorlog in Oekraïne en natuurlijk kunnen we daar ook aan refereren.’
Uur van Herinnering in het Academiegebouw 16.15-17.15u
De herdenking (voertaal Nederlands) is live bij te wonen in het Academiegebouw en ook online te volgen via een livestream. De link naar de livestream komt op 4 mei op deze pagina beschikbaar. Programma:
- Welkomstwoord rector Hester Bijl.
- Herdenkingslezing door LUMC-decaan Pancras Hogendoorn over onder andere morele dilemma’s.
- Korte presentatie Willemijn Waal, directeur van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO).
- Presentatie studenten van de M.F.L.S., de studievereniging van de faculteit Geneeskunde/LUMC, over het lot van studenten uit die tijd en welke lessen we hieruit kunnen halen.