Drie vragen over de nieuwe podcast 'Schandaal en Controverse in de Russische literatuur'
Ruzies, opstootjes en grote politieke debatten: de Russische literatuur zit er vol mee. In de nieuwe podcast ‘Schandaal en Controverse in de Russische literatuur’ gaat universitair hoofddocent Otto Boele samen met filmmaker en journalist Kay Mastenbroek in op de meest spraakmakende Russische boeken van de afgelopen twee eeuwen.
Waarom moest deze podcast er komen?
‘Kay kwam met het idee, hij zei: ‘“Ik luister heel veel podcasts, maar ik lees nooit een boek.” Toen dacht ik: waarom zou ik niet eens een podcast proberen? Ik ben in de loop der jaren allerlei gekke verhalen en schandalen in de Russische literatuur tegengekomen die best onder één noemer kunnen worden gebracht.
Door deze insteek hebben we ons niet hoeven te beperken tot het standaardverhaal. Wij hebben het bijvoorbeeld niet over de conservatieve Dostojevski, maar over zijn grote tegenstander, de kampioen van links Rusland: Tsjernisjevski. Zo hebben we het over literatuur, maar krijg je ook een nieuwe blik op de tijd, want in Rusland gaat literatuur over veel meer dan literatuur. Bij gebrek aan een vrije pers waren literaire teksten vaak het vertrekpunt voor een veel breder debat over hoe het verder moet met Rusland. Dat werd door schrijvers gevoerd, maar ook door andere spelers in het maatschappelijk veld.’
Tijdens de afronding van de podcast viel Rusland Oekraïne binnen. Hoe verhoudt de podcast zich tot de actualiteit?
‘Het is een moeilijke tijd om achteloos en kritiekloos de Russische literatuur te vieren. Daarom hebben we na de inval in Oekraïne even gewacht met de lancering van de podcast. Aan de laatste aflevering hebben we bovendien een kort actueel fragment toegevoegd, omdat deze gaat over een roman uit 2011 waarvan je achteraf kunt zeggen dat deze bijna profetisch was. De oorlog in Oekraïne wordt niet voorspeld, maar wel de opkomst van het onverkwikkelijke nationalisme dat we nu zien.
Verder komt in ongeveer de helft van de afleveringen de haat-liefdeverhouding tussen Rusland en het Westen naar voren. Bij die tegenstelling kunnen we ons allemaal wat voorstellen, maar aan de hand van de schandalen zie je hoe deze is gegroeid. Wat zijn de argumenten geweest om voor Rusland een aparte weg te bepleiten of juist te zeggen: we moeten toch bij Europa horen?’
Heb je een persoonlijke favoriet tussen de afleveringen?
‘De aflevering over de Kreutzersonate van Tolstoj is volgens mij de meest spannende aflevering. Het muziekstuk waar de roman over gaat, is nadrukkelijk te horen en de aflevering heeft precies de juiste verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke stemacteurs, die bovendien een verhitte discussie voeren. En dan gaat het verhaal ook nog eens over een crime passionnel.’
De afleveringen van Schandaal en Controverse in de Russische literatuur zijn te luisteren via deze website of op Spotify, Apple Podcasts en Google Podcasts.