Hoe Nederlandse huizen bijna energie- en CO2-neutraal kunnen worden
Hoeveel energie en uitstoot van broeigaskas kunnen Nederlandse woningen besparen? Xining Yang gebruikt Leiden als voorbeeld en laat met zijn onderzoek zien hoe enorm de impact kan zijn. Als we tenminste harder aan de slag gaan met verduurzamen. Yang promoveert 28 juni op de modellen die hij ontwikkelde.
Het wordt moeilijk, maar het kán nog steeds: in 2050 moet Nederland 95% minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990, in 2030 moet de uitstoot al met 49% zijn afgenomen. De bestaande woningvoorraad uitstootvrij maken is een belangrijk onderdeel van deze klimaatdoelstellingen. Xining Yang ontwikkelde bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden modellen die dat inzichtelijk maken.
Energieconsumptie en broeikasuitstoot van woningen in beeld
Yang: 'Mijn modellen gaan over alle ongeveer zes miljoen Nederlandse woongebouwen, van eengezinswoningen tot torenflats. Ze geven een indicatie van de energieconsumptie en broeikasuitstoot tot 2050, bij verschillende beleidsscenario’s. Ook laten ze de hoeveelheid bouwmateriaal zien die nodig is bij diverse scenario’s.' Hij gebruikte voor zijn modellen een schat aan data, afkomstig van bijvoorbeeld BAG (Basisregistraties Adressen en Gebouwen), weerdata van het KNMI en data over diverse woningtypen.
Zo stopte Yang onder meer bouwjaar, hoogte, vloeroppervlak en geschat energiegebruik in zijn modellen. 'Daarnaast maakt het gedrag van mensen natuurlijk ook veel uit. Bijvoorbeeld hoe warm ze hun huis stoken en of ze isolatiemaatregelen hebben genomen. In mijn modellen kun je daarvoor scenario's meenemen en laten zien hoeveel effect het heeft.'
Leiden als voorbeeld
Yang laat voor de stad Leiden zien hoe de uitstoot van broeikasgas is verdeeld over de verschillende woonwijken. Ook laat hij zien hoe dat verandert als we doorgaan op de ingeslagen weg met verduurzamen, en ook als we ambitieuzer worden. Dat laatste wil zeggen: alle mogelijke klimaatmaatregelen maximaal toepassen.
Verwarming kost de meeste energie
'Het meeste energieverbruik van woningen gaat zitten in de verwarming van de ruimte', aldus Yang. In Leiden is dat nu zo'n 600 gigaWatt-uur. In 2050 zal dat op 400 liggen in het conventionele scenario: dan veranderen warmtebronnen niet en worden gebouwen alleen gerenoveerd vanwege veroudering en niet actief verduurzaamd.
Het Leidse energieverbruik voor verwarming kan veel verder dalen, naar 150 gigaWatt-uur, als we alles op alles zetten om álle woningen optimaal te isoleren en gasvrije verwarmingssystemen gaan gebruiken. Bijvoorbeeld elektrische warmtepompen op groene stroom.
Alle woningen wijk voor wijk isoleren?
Yangs modellen laten zien hoe aantrekkelijk het is om álle huizen flink aan te pakken. Daarvoor bestaan ideeën, zowel technisch als financieel. Zo zouden pensioenfondsen de investering kunnen voorschieten en daarna met goed rendement terugverdienen. Na de ingreep hebben huiseigenaren bijna geen energiekosten meer, ze betalen alleen nog aan het pensioenfonds de ontstane energiehypotheek af. Dit soort ideeën zijn geen onderdeel van Yangs onderzoek, maar hij hoopt ze wel te stimuleren. 'Ik hoop dat mijn modellen beleidsmakers helpen beoordelen waar de meeste kansen liggen en wat de beste strategieën zijn om de woonvoorraad te verduurzamen.'
Warm water, verlichting en andere activiteiten uit hernieuwbare energie
'Als verwarming bijna geen energie meer kost, houd je nog de behoefte aan energie over voor warm water, verlichting en andere activiteiten: elk zo'n 150 gigaWatt-uur. Als we die volledig uit hernieuwbare energie halen, onder andere met zonnepanelen op alle beschikbare daken, kan dat energiegebruik volledig emissie-vrij worden.'
Emissie van broeikasgas kan met 90 procent omlaag
Yang focuste alleen op woongebouwen. 'Dat is omdat die redelijk uniform zijn in hun energiegebruik. Een fabriek, restaurant of supermarkt wordt heel anders gebruikt.' Als we vasthouden aan het referentiescenario, waarbij we doorgaan met verduurzamen in het tempo van nu, dalen de jaarlijkse broeikasgasemissies van de woningvoorraad met ongeveer 40 procent in 2050 ten opzichte van 1990. Doen we echt alles wat we kunnen, het ambitieuze scenario in Yangs model, dan kan het met 90 procent dalen.
Docent in China
De China Scholarship Council financierde Yangs promotieonderzoek. Dat is niet omdat deze organisatie specifiek geïnteresseerd is in de verduurzaming van Nederlandse, laat staan Leidse woningen. 'Dit soort beurzen bieden Chinese studenten de kans om in het buitenland verder te kunnen leren. Gelukkig begon ik anderhalf jaar voor de coronacrisis aan mijn onderzoek. In die periode heb ik mensen leren kennen en veel nieuwe technieken geleerd. Daarmee kon ik vooruit toen ik thuis moest gaan werken.' Na zijn promotie gaat Yang terug naar China, waar hij docent wordt aan de Yanshan University.
Tekst: Rianne Lindhout