Ruim 700.000 euro voor de strijd tegen agressieve borstkanker
Eiwitten remmen die een rol spelen bij de groei van agressieve kankercellen, dat is het plan van professor Bob van de Water en zijn team. Zij ontvangen hiervoor ruim 700.000 euro van KWF Kankerbestrijding. Onderzoeker Maaike Vreeswijk en patholoog Danielle Cohen zijn aangesloten vanuit het LUMC.
‘Ons doel is om meer te weten te komen over de rol van een aantal specifieke eiwitten in triple-negatieve borstkanker, ofwel TNBK,’ aldus Van de Water. TNBK is zeldzaam, maar zeer agressief (zie kader). ‘En omdat de huidige therapieën onvoldoende werken, zijn we bij het Leiden Academic Centre for Drug Research op zoek naar nieuwe behandelingen. Dat doe ik samen met Sylvia Le Dévédec en Peter Bouwman.’
TNBK- de cijfers
Maar ongeveer een vijfde van alle borstkankergevallen is TNBK. En toch is dit subtype verantwoordelijk voor het grootste gedeelte van borstkanker gerelateerde uitzaaiingen en sterfte. Waar bij de andere subtypes zeven procent van de vrouwen binnen vijf jaar na diagnose overlijdt, is dit voor TNBK 23 procent.
Snelle celdeling verstoren
Het team wil eiwitten remmen die ervoor zorgen dat tumorcellen snel kunnen delen. ‘Kankercellen hebben allerlei manieren gevonden om snel te kunnen groeien, legt Van de Water uit. ‘Een efficiënte gen- transcriptie, waarbij de cel het DNA afleest en nieuwe eiwitten maakt, is daarbij essentieel. Als je snel deelt heb je immers ook veel nieuwe eiwitten nodig. Daarom denken wij dat kankercellen gevoelig zijn voor alles wat de regulatie van deze transcriptie verstoort.’
Eiwitten remmen
Om die reden richt het team zich op tCDK-eiwitten: eiwitten die het transcriptie-proces in de cel regelen. ‘Bij kanker zijn deze eiwitten in grotere getalen aanwezig, dus ze lijken van belang voor het groeien van de tumor,’ aldus Van de Water.
tCDK’s
tCDK staat voluit voor transcriptionele cycline-afhankelijke kinasen. Kinasen zijn eiwitten die een fosfaatgroep aan een eiwit of ander molecuul kunnen vastmaken. Ze kunnen hierdoor processen in de cel – zoals transcriptie – activeren of versnellen (katalyseren).
‘Promovendus Vera van der Noord ontdekte dat met name twee eiwitten, CDK9 en CDK12 een cruciale rol spelen in triple negatieve borstkanker. Wij gaan daarom uitzoeken welke rol deze twee eiwitten in het transcriptieproces spelen en hoe we ze het beste kunnen remmen.’
Voor wie werken remmers het best?
Van de Water: ‘Tijdens ons vooronderzoek zagen we dat sommige soorten borstkanker gevoeliger zijn voor remmers van CDK9 en CDK12 dan anderen. We hopen erachter te komen welke factoren hier een rol in spelen. Met die informatie kunnen we in de toekomst bijvoorbeeld kijken voor welke patiënten een behandeling met remmers het meest effectief zal zijn. En wellicht ook hoe we resistentie tegen remmers kunnen voorkomen.’
'We gaan de remmers al in een vroeg stadium testen op tumorweefsel dat direct van patiënten afkomstig is.'
Testen op tumorweefsel van patiënten
Voor dit deel van het onderzoek werkt Van de Water samen met Maaike Vreeswijk en Danielle Cohen van het LUMC. Zij stellen tumorweefsel van patiënten beschikbaar om in het lab de effectiviteit van remmers te testen. Van Vreeswijk: ‘Een groot deel van het onderzoek gebeurt met gekweekte tumorcellen. Maar daarmee benader je slechts wat er daadwerkelijk in de tumor van de patiënt gebeurt. Daarom is het belangrijk om de remmers ook zo snel mogelijk te testen op tumorweefsel dat direct van patiënten afkomstig is.’
Bijdragen aan betere behandeling
‘Het onderzoek bevindt zich nog in een vroeg stadium,’ vertelt Van de Water. ‘Maar we hopen natuurlijk dat deze remmers er uiteindelijk echt komen en gaan bijdragen aan een betere behandeling van deze agressieve vorm van borstkanker.’
Ruim 9 miljoen euro voor fundamenteel kankeronderzoek
Op dinsdag 12 juli maakte KWF met een persbericht bekend welke nieuwe onderzoeken financiering ontvangen. De stichting investeert 9,6 miljoen euro in 16 nieuwe onderzoeken rondom fundamentele kankervraagstukken: onderzoek naar de basismechanismen van kanker. De kennis die toponderzoekers vergaren over genen, eiwitten en biologische processen is essentieel voor nieuwe doorbraken in de preventie, opsporing en behandeling van kanker. De gehonoreerde projecten maken deel uit van de tweede financieringsronde van 2022.
Tekst: Hilde Pracht