Wat kan Europa leren van islamitisch denken?
Islamitisch bankieren, vrijheid van religie, LGBTQ+-acceptatie en educatie zijn onderwerpen die Europese moslims belangrijk vinden voor hun toekomst. Dat blijkt uit een vragenlijst van hoogleraar Islam en het Westen Maurits Berger. De vragenlijst is het startpunt van zijn citizen science project, waarin hij wil samenwerken met moslims en Europese collega’s.
Al honderd moslims uit tien landen vulden de vragenlijst in. Naast bovengenoemde onderwerpen schreven ze ook de volgende onderwerpen op: soefisme, klimaatverandering, vrijheid van religie, medische ethiek, islamitische instellingen in nationale context, gezondheid en halal voeding.
Lees in een eerder artikel meer over het project van Maurits Berger. Wat is de opzet en het doel van zijn studie? En waarom kiest hij voor citizen science?
Islamitische lens
Berger kijkt in het onderzoek door een islamitische lens naar deze onderwerpen. Bijvoorbeeld naar het onderwerp voeding: ‘Er zijn genoeg mensen die vinden dat je geen vlees of minder vlees moet eten. Maar de argumentatie die moslims daarvoor hebben, is een islamitische argumentatie. Hoe ziet die eruit en wordt die beïnvloed door de Europese omgeving? Daar ben ik benieuwd naar.’
Voor de gemiddelde westerling bestaat duurzame ontwikkeling uit volledig verschillende onderwerpen. Vanuit de islam is er al een natuurlijke samenhang en dat is interessant.
Verder wil hij onderzoeken of moslims op bepaalde onderwerpen interessante alternatieve argumentaties hebben, waarmee de rest van Europa zijn voordeel kan doen. Als voorbeeld geeft hij duurzame ontwikkeling. ‘Dit is een ingewikkeld onderwerp waarin van alles samenkomt, zoals milieu, vrouwenrechten, economische rechten en goed bestuur. Voor de gemiddelde westerling zijn dat volledig verschillende onderwerpen. Vanuit de islam is er al een natuurlijke samenhang en dat is interessant. De VN hebben al gezegd dat we ons voordeel kunnen doen met hoe er over dit onderwerp wordt gedacht door moslimintellectuelen.’
Discussie met studenten en alumni
Tijdens het congres Euro Science Open Forum ging Berger in gesprek over zijn project met studenten en alumni die moslim zijn. Wat vinden zij van deze andere manier van onderzoek doen? Asri Prasadani: ‘Ik vind het een mooi idee om kennis te krijgen van mensen en niet uit boeken of de academische wereld. ‘Wat gebeurt er in de realiteit, in het dagelijks leven in Europa?’
Samira Ibrahim kijkt op een andere manier naar het onderzoek. ‘Ik vind dat iedereen in Europa op gelijke voet moet worden behandeld in plaats van onderscheid te maken tussen moslims en niet-moslims.' Ze denkt daarom dat het islamitisch perspectief onderdeel moet zijn van een algemeen onderzoek over de toekomst.’
‘Moslims zijn lang in een defensieve positie geplaatst. Nu kunnen we laten zien wat moslims kunnen bijdragen.’
Vrijwilligerswerk
Daar moet volgens Alin Jabbari inderdaad oog voor zijn, maar ze vindt het goed dat moslims nu de kans krijgen om hun visie te delen in dit project. ‘Moslims zijn lang in een defensieve positie geplaatst. Nu kunnen we laten zien wat moslims kunnen bijdragen.’
Dat kan volgens Amna Mirza bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk. ‘De islam moedigt ons aan om actief te zijn in je eigen gemeenschap. Kijk om naar jouw buren en de mensen om je heen. Niet alleen moslims doen vrijwilligerswerk, dus laten we kijken of we vrijwilligerswerk kunnen doen in elkaars gemeenschap om te zien wat we dan kunnen bereiken.’
Resultaten
Met nog meer discussies, lezingen en andere activiteiten wil Berger onderzoek genereren voor zijn project. Ook de vragenlijst is nog in te vullen. Uiteindelijk moet het onderzoek leiden tot wetenschappelijke artikelen, blogs en podcasts.
Tekst: Dagmar Aarts