Expositie ontsluiert Centraal-Aziatisch deel Zijderoute
Een expositie in de Oude UB neemt de bezoekers mee naar de historische Zijderoute. Oude kaarten, kleding en juwelen reflecteren het rijke erfgoed van de steden en hun bewoners in Centraal-Azië.
Sierlijk gedecoreerde hoofddeksels en juwelen, plaatjes van imposante moskeeën en indringende foto’s van bewoners op straat. Welkom op de tentoonstelling Silk Road Cities in de Oude UB. De samenstellers zijn de Leidse onderzoekers Elena Paskaleva en Gabrielle van den Berg. De Zijderoute ontstond als een netwerk van karavaanwegen die al vanaf de klassieke oudheid handel mogelijk maakte tussen de oosterse wereld en Europa. Dankzij deze route leerden reizigers en bewoners elkaars religies en culturen kennen, aldus Paskaleva.
Symbolische sieraden
Al eerder, in 2019, organiseerden de twee onderzoekers een expo over de Zijderoute met voornamelijk kaarten en foto’s. Nu zijn er ook bijzondere juwelen en kledingstukken met een symbolische betekenis te zien. Sommige Turkmeense sieraden markeren de overgang van de ene levensfase naar de andere, legt Paskaleva uit. Bepaalde zilveren sieraden zouden de kans verhogen, zo geloven de dragers, om gezonde kinderen te baren. De traditie wil dat een meisje meer sieraden gaat dragen naarmate ze de huwbare leeftijd nadert. Als vrouwen eenmaal een paar kinderen hebben, gaan ze minder sieraden dragen. Daarnaast zijn er ook diverse rijk gedecoreerde doppi – een soort keppels – te zien. Sommigen zijn voorzien van een witte hanenstaart die de drager zou beschermen tegen boze ogen.
Licht op Centraal-Azië
Er is altijd veel aandacht geweest voor het Chinese deel van de Zijderoute, stelt Van den Berg, hoogleraar Cultuurgeschiedenis van Iran en Centraal-Azië. Deze expositie staat daarom bewust in het teken van de route in Centraal-Azië. Antieke foto’s en ansichtkaarten tonen moskeeën en mausolea in gebieden die nu in Afghanistan, Iran, Kazachstan, Turkmenistan en Oezbekistan liggen. ‘We zetten de schijnwerpers op de steden en de mensen en niet op de natiestaten waar ze nu deel van uitmaken’, aldus Van den Berg.
De getoonde ansichtkaarten, prenten en sieraden komen voornamelijk uit de privécollectie van Paskaleva. Als docent Critical Heritage Studies onderzoekt ze de middeleeuwse architectuur van Centraal-Azië. Ze gebruikt deze voorwerpen voor haar colleges over materiële cultuur langs de Zijderoute. De foto’s laten zien hoe de monumenten en de steden in de loop der tijd veranderden. De twee onderzoekers richtten samen het Central Asia Initiative op om meer aandacht te vragen voor de studie van Centraal-Azië in Nederland en Europa. Paskaleva: ‘Dat doen we door onderzoek, lezingen en nu met deze tentoonstelling.’
Het initiatief werd eerst gefinancierd door het Leidse profileringsgebied Asian Modernities and Traditions en later door het LUCIS-programma Islam in Central Asia. De onderzoekers werken samen in het NWO-project Turks, Texts and Territory: Imperial Ideology and Cultural Production in Central Eurasia.
Tekst: Linda van Putten
Foto's: Fien Leeflang