T-cellen lijken belangrijker bij bestrijding coronavirus dan gedacht
Een coronavaccin dat het afweersysteem specifiek instrueert om T-cellen aan te maken in plaats van antistoffen, geeft goede bescherming in een muismodel. Dat schrijven onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in Nature Communications. Volgens de onderzoekers biedt zo’n vaccin mogelijk uitkomst voor mensen met een verzwakt immuunsysteem, omdat zij minder goed reageren op de huidige coronavaccins.
Sinds de coronapandemie kent iedereen ze wel: antistoffen. Deze stoffen binden aan de spike-eiwitten op het coronavirus waardoor ze onze cellen niet kunnen infecteren. Coronavaccins hebben dan ook voornamelijk tot doel om de aanmaak van deze antistoffen te stimuleren. Minder bekend zijn de CD8-T-cellen van ons afweersysteem. En dat is onterecht, vindt immunoloog Ramon Arens. Deze cellen trekken namelijk als ware ridders door ons lichaam om geïnfecteerde cellen één voor één uit te schakelen.
Vaccins gefocust op T-cellen lijken beter bestand tegen nieuwe virusvarianten en de verwachting is dat ze langer beschermen dan de huidige coronavaccins.
De recente studie in Nature Communications laat zien waarom T-cellen meer aandacht verdienen. 'We hebben aangetoond dat een vaccin dat specifiek CD8-T-cellen stimuleert, muizen heel goed beschermt tegen een anders dodelijke coronavirusinfectie', zegt Arens. 'Mits we ze drie keer vaccineren', voegt hij toe. Maar dat is niet alles. Vaccins gefocust op T-cellen lijken beter bestand tegen nieuwe virusvarianten en de verwachting is dat ze langer beschermen dan de huidige coronavaccins.
Aanvallen
Voor deze studie hebben Arens en collega’s in samenwerking met ISA Pharmaceuticals en Immunetune een zogenoemd peptide-vaccin gemaakt. Het bevat een heel klein gedeelte van het spike-eiwit dat specifiek herkend wordt door CD8-T-cellen. 'Vooral na de derde vaccinatie zagen we een enorme toename in het aantal CD8-T-cellen. Na deze derde vaccinatie zaten de T-cellen ook op plekken in het lichaam waar we ze graag zien. Zoals in de longen van muizen, waardoor het coronavirus bij binnenkomst meteen wordt aangevallen.'
Het gedeelte van het spike-eiwit dat in dit vaccin zit, is ook onderdeel van de spike-eiwitten van eerdere SARS-virussen. Dit betekent dat het waarschijnlijk een belangrijke rol heeft en dus niet snel zal muteren. Arens: 'Dat maakt dit vaccin waarschijnlijk ook effectief tegen oude en nieuwe varianten van het virus.'
Deze resultaten bieden vooral hoop voor mensen met een verzwakt afweersysteem.
Antistoffen vs. afweercellen
Dit is de eerste studie die laat zien dat CD8-T-cellen, gestimuleerd door een vaccin en zonder hulp van andere afweercellen en antistoffen, bescherming bieden tegen het coronavirus. Dat betekent overigens niet dat we geen antistoffen meer nodig hebben, benadrukt Arens. 'De huidige vaccins, ondanks gericht op antistoffen, zorgen ook voor een toename in T-cellen. Je hebt echt beide nodig om het virus te bestrijden. Een combinatie van vaccins kan daarom een goede optie zijn.'
Veelbelovend
Deze resultaten bieden vooral hoop voor mensen met een verzwakt afweersysteem. 'Denk dan aan transplantatiepatiënten, maar ook patiënten met verminderde B-cellen, de fabriekjes die antistoffen maken.' Maar het kan ook breder worden toegepast. Arens: 'Ik denk dat boostervaccinaties die een sterke CD8-T-celrespons uitlokken een veelbelovende strategie zijn om toekomstige vaccinatieprogramma’s in het algemeen te verbeteren.' Arens en collega’s onderzoeken nu de rol van T-cellen in de huidige mRNA-vaccins en willen er natuurlijk achter komen of dit vaccin ook in mensen goed werkt door het aanzetten van T-cellen. Hiertoe zijn ze samenwerkingen met bedrijven gestart, en hopen op die manier het vaccin uiteindelijk op de markt te brengen.