Sara Brandellero: 'We moeten de stad beschermen tegen een overdaad aan licht’
Op 25 september viert Leiden de nacht met het evenement Seeing Stars. Wat maakt de stedelijke nacht zo bijzonder? We vroegen het universitair docent Sara Brandellero, die onderzoek doet naar steden, nacht en migratie.
‘Een stad is ’s nachts heel anders dan overdag’, vertelt Brandellero. ‘Omdat je minder goed in staat bent je omgeving te zien, worden al je andere zintuigen versterkt: je geur wordt sterker, net als je gehoor en tast. Je ervaart de omgeving daardoor heel anders. Rijker zelfs, omdat je meer voelt.’ En niet alleen de lichamelijke ervaring verandert, ook de sociale omgang tussen mensen is anders als het donker is. ‘Mensen voelen zich vrijer. Ze staan meer open voor ontmoetingen met anderen, ook uit andere culturen. Dat maakt de nacht inclusiever.’
De andere omgang tussen mensen roept de vraag op hoe migranten de nacht ervaren. Precies daarover gaat Brandellero’s project NITE (Night Spaces: migration, culture and integration in Europe), waaraan vijf universiteiten samenwerken om te achterhalen hoe het nachtleven wordt vormgegeven door migranten en hoe het de ervaring van migranten vormgeeft. Brandellero focust zich in samenwerking met Kamila Krakowska Rodrigues, Seger Kersbergen, Francianne dos Santos Velho and Frans-Willem Korsten op een Nederlands-Braziliaans theatergezelschap in Amsterdam en de Kaapverdische gemeenschap in Rotterdam.
Integratie en behoud van het oude
Enerzijds blijkt de nacht inderdaad voor intercultureel contact te zorgen. ‘De avond creëert mogelijkheden voor mensen om hun toekomstige partners te ontmoeten. Wanneer ze uiteindelijk trouwen met Nederlanders, creëert dat een gevoel van identiteit en verbondenheid met Nederland te creëren.’
Tegelijkertijd blijkt de nacht echter ookbevorderlijk om juist het contact met de oorspronkelijke gemeenschap te onderhouden. Zo gebruikten Kaapverdianen halverwege de vorige eeuw muziek om te reflecteren op gebeurtenissen in hun geboorteland. ‘Veel Kaapverdianen werkten destijds op zee of in de haven, maar na hun werk maakten ze muziek. Die hield vaak verband met de dekolonisatiestrijd. Door te spelen, behielden ze erfgoed.’
Ook nu nog zorgt muziek voor binding met de gemeenschap en de geschiedenis daarvan. ‘Als ergens Kaapverdiaanse muziek wordt gemaakt, komen jongere generaties in contact met oudere. De nacht zorgt zo voor mogelijkheden om meer te leren over de geschiedenis van hun familie en gemeenschap.’
Te kostbaar om kwijt te raken
Volgens Brandellero is het dan ook van belang dat we zuinig zijn op de nacht en het donker. ‘De stedelijke nacht is in economisch opzicht belangrijk geworden. Steden hebben in de gaten gekregen dat de nacht mogelijkheden biedt voor financieel gewin, ontwikkeling en toerisme, maar we zouden de stedelijke ruimte juist moeten behouden zonder deze te overspoelen met kunstlicht. Deze tijdruimte van duisternis is te bijzonder om te verliezen in een 24-uursmaatschappij.’
Op zondagavond 25 september 2022 wordt de verlichting in een groot deel van Leiden tussen 22.00 en 23.30 uur ‘uitgezet’. Wie dan omhoogkijkt, kan zich verwonderen. De sterren zien. Zonder lichtvervuiling. En zich afvragen wat licht met ons mensen doet. Wetenschappelijke vragen in een jaar dat Leiden de Europese Stad van de Wetenschap is. Kijk voor meer informatie op de website van Seeing Stars.
Meer informatie over NITE is te vinden op Nightspace.net.