Eerste Psychology Connected over klimaatverandering: 'Juist als onderzoeker hoef je niet altijd het vliegtuig naar die conferentie te nemen'
Op donderdagmiddag 6 oktober trapten Lara Wierenga, Anne Urai en Niels van Doesum de eerste editie van Psychology Connected af. Dit terugkerende evenement is georganiseerd door de Wetenschapscommissie, waar grote vragen en kleine gesprekken zich afwisselen.
‘Uit onderzoek blijkt dat steeds meer Nederlanders de laatste maanden weer fysiek naar kantoor komen. Wat is daarvan de nummer één reden, denken jullie?’ vraagt neurowetenschapper Lara Wierenga aan een vol FSW-café. Daar heerst een aandachtige stilte na een rumoerige inloop, waarin sectiestickers werden opgeplakt en glazen wijn en frisdrank werden uitgedeeld. ‘De stijgende energieprijzen,’ roept iemand vooraan. ‘Juist,’ antwoordt Wierenga. In het gelach dat volgt schemert wat herkenning door.
Niet een inspirerende werkplek, lekkere koffie of gezelligheid van collega’s trekt mensen naar kantoor, maar het uitzicht op een lagere energierekening; dat verschaft mooi inzicht in hoe je mensen motiveert tot ander gedrag. Op basis waarvan maken wij mensen gedragskeuzes? En hoe gebruiken we die kennis om klimaatverandering tegen te gaan? Die vragen staan centraal in deze eerste editie van Psychology Connected.
Als het klimaat eens kon spreken
Wierenga spreekt met cognitief psycholoog Anne Urai en sociaal psycholoog Niels van Doesum over klimaatverandering, verantwoordelijkheid en duurzaamheid. Tussen hen in staat een stoel met daarop een plant, decoratie die evengoed kan doorgaan voor een symbolisch vierde panellid: als het klimaat eens kon spreken.
Dat doet het natuurlijk ook, maar dan in de vorm van overstromingen, hetere zomers en warmere winters. Het is de taak van onderzoekers om hiernaar te luisteren en actie te ondernemen die de opwarming van de aarde remt, benadrukt Urai. Dat kan door letterlijk dichtbij huis te blijven en ‘bijvoorbeeld niet altijd maar op het vliegtuig te stappen naar conferenties in verre landen.’ Zelf heeft ze die keuze ook gemaakt: ‘Juist onderzoekers moeten daarin het goede voorbeeld geven,’ zegt ze.
Slaaptrein naar Zürich
‘Dat is gelijk een sociaal dilemma,’ vult Niels van Doesum aan. ‘Want die conferenties zijn goed voor je netwerk.’ Besluit je als beginnende wetenschapper vliegreizen af te zweren, dan maak je de keuze eventuele carrièrekansen mis te lopen. Het is dus best begrijpelijk dat je die keuze als onderzoeker niet makkelijk maakt; ‘het is echt een trade off,’ zegt Van Doesum.
En soms zitten hele praktische omstandigheden je duurzame voornemens in de weg. Zo vertelt Van Doesum dat hij onlangs met zijn gezin een ticket had geboekt voor de nachttrein naar Zürich om daar een conferentie te bezoeken. ‘Toen we aankwamen in de coupé, bleken we per ongeluk geen slaapcabine te hebben gereserveerd, maar een normaal zithokje.’ Dat gaat niet met vrouw en een klein kindje. Alle slaapcabines waren bezet, dus dan toch maar het vliegtuig. Zo blijkt groen gedrag soms gedwarsboomd door iets kleins als een onduidelijk treinreserveringssysteem.
Impact
'Afval scheiden, korter douchen en met de trein door Europa reizen: het zijn goede keuzes, maar we moeten ons er ook niet door laten afleiden,’ zegt Urai in het panelgesprek. ‘Zo bestaat de kans dat we minder energie steken in de dingen die de grootste impact maken.’ Zoals vervuilende bedrijven tot hun verantwoording roepen, iets wat volgens Van Doesum tot de taak van de psycholoog behoort: mensen in de top van het bedrijfsleven motiveren om betere keuzes te maken.
Wat kan je nog meer doen? Urai: ‘Zelf onderzoek doen en het thema als docent in je leerstof verwerken; studenten zijn doorgaans erg begaan met het klimaat en willen graag wat doen. Dus blijf er vooral over praten.’
Wierenga sluit de eerste Psychology Connected-sessie af en Michiel van Elk luidt de borrel in. Met een biertje of fris praten zo’n vijftig collega’s na. Niet alleen over het klimaat, maar ook over hoe het is om als PhD’er op de universiteit te beginnen en of iedereen Leids Ontzet heeft overleefd.
Er gaat er een schaal met vegan bitterballen en groenteloempia’s rond, en dan nog twee. De drie schalen gaan er zo snel doorheen dat de vraag rijst of ‘gratis bittergarnituur’ niet een goede tweede reden is om vaker naar kantoor te komen. Misschien tijd voor vervolgonderzoek.
De volgende editie van Psychology Connected is op donderdag 1 december om 16:00, het thema is 'Oorlog en Vrede'. Houd de eventpagina in de gaten voor de laatste updates.