LUMC gaat internationale samenwerking aan voor ontwikkeling geneesmiddelen geavanceerde therapie
Het Skåne University Hospital, de Universiteit van Lund en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) gaan samenwerken om onderzoek, onderwijs en ontwikkeling op het gebied van ATMP's (Advanced Therapy Medicinal Products) verder te ontwikkelen. Dat is afgesproken in een Memorandum of Understanding dat op 12 oktober in het SciLifeLab bij Stockholm is ondertekend tijdens het staatsbezoek van het Nederlandse koningspaar aan Zweden.
Bij de ondertekening waren onder andere de Zweedse minister van Onderwijs Anna Ekström, de Nederlandse minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Robbert Dijkgraaf en LUMC-decaan Pancras Hogendoorn aanwezig.
Geneesmiddelen voor geavanceerde therapie
In de afgelopen tien jaar hebben wetenschappelijke doorbraken op het gebied van celbiologie en genetica de ontwikkeling mogelijk gemaakt van nieuwe behandelingen die Advanced Therapy Medicinal Products (ATMP's) worden genoemd. ATMP's zijn innovatieve- en complexe biologische geneesmiddelen op basis van cellen, weefsels of genen die nieuwe baanbrekende mogelijkheden bieden voor de behandeling van uiteenlopende ziekten, zoals diverse vormen van kanker, de ziekte van Parkinson en genetische bloedafwijkingen.
Samenwerking tussen Leiden en Lund
Zowel in Lund als in Leiden werken gezondheidszorg en wetenschap nauw samen binnen belangrijke innovatieomgevingen en onderzoeksinfrastructuur. In Leiden onder meer in het Leiden Bio Science Park en in Lund het Medicon Village, MAX IV en ESS - allen gelegen in de Medicon Valley, een van Europa's sterkste life science clusters.
Het LUMC en Lund werken al samen in verschillende netwerken, zoals LERU. Dit maakt bijvoorbeeld uitwisselingen van studenten tussen beide organisaties mogelijk. Ook zijn zij indirect verbonden via gemeenschappelijke partners, zoals de Universiteit van Kopenhagen waarmee het LUMC samenwerkt binnen reNEW. Dankzij de ondertekening van het MoU wordt de samenwerking tussen beide instituten verder geïntensiveerd.
De toekomstige samenwerking is breed en bestrijkt gebieden als onderzoek, uitwisseling van onderzoekers, onderwijs, klinische studies, ontwikkeling van therapeutische producten, samenwerking met de industrie en zorgverlening. De krachtenbundeling tussen Lund en Leiden heeft het potentieel om uit te groeien tot een van de sterkste internationale ‘hubs’ voor ATMP-ontwikkeling, ook omdat elke regio al is ingebed in een breder netwerk. Met het ondertekende memorandum gaat het proces nu een onderhandelingsfase in om af te spreken aan welke activiteiten de drie partijen komende jaren gaan werken.
‘De ontwikkeling van ATMP's heeft in veel landen hoge prioriteit, ook in Zweden. De samenwerking met Leiden is een belangrijke stap in een gezamenlijke krachtenbundeling op dit gebied. Op het gebied van ATMP is het bijzonder belangrijk om fundamenteel onderzoek te koppelen aan klinische behandelingen. Zowel Lund als Leiden hebben bewezen op deze gebieden voorop te lopen’, aldus Erik Renström, vice-kanselier van de Universiteit van Lund.
Geavanceerde faciliteiten
Nederland heeft een sterk ATMP-programma opgenomen in de route van de Nederlandse Wetenschapsagenda over regeneratieve geneeskunde. Het LUMC heeft een leidende positie op dit gebied, met geavanceerde faciliteiten. In 2022 vestigde het een GMP-faciliteit van 4.000 m2 voor de productie en procesontwikkeling van cel- en gentherapieën genaamd, NecstGen. Regeneratieve geneeskunde is een van de belangrijkste onderzoeksthema's in Leiden. Prof. dr. Pancras Hogendoorn, decaan LUMC: 'Door zowel nationaal als internationaal strategische samenwerkingsverbanden aan te gaan, kunnen we de nodige ziektespecifieke expertise en capaciteit voor innovatief onderzoek bundelen en creëren we toegang tot meer donor- en patiëntenmateriaal.'
Toekomstige ontwikkeling
In het Skåne University Hospital in Lund is een ultramodern ATMP-centrum in aanbouw dat in 2024 zal worden opgericht. Op nationaal niveau is de universiteit van Lund een van de toonaangevende universiteiten betreffende onderzoek naar cel-, weefsel- en gentherapie. ‘Deze samenwerking is belangrijk voor de toekomstige ontwikkeling van ATMPs. Het betekent dat we meer mogelijkheden krijgen om ATMP-behandelingen aan te bieden aan ernstig zieke patiënten’, zegt Björn Ekmehag, Chief Executive Officer van het Skåne University Hospital.
In tegenstelling tot klassieke geneesmiddelen, die gewoonlijk volledig binnen de farmaceutische industrie worden ontwikkeld, worden de meeste ATMP's ontwikkeld op basis van academische innovatie. Veel ATMP-producten vertrouwen ook op zorgverleners als schakel in het ontwikkelingsproces. Om deze nieuwe therapieën bij de patiënten te brengen, is samenwerking en coördinatie tussen vooraanstaande academische en klinische centra vereist.
Tekst: LUMC
Foto’s: Chris Jonker/MinBZ