Rechtvaardigheid en verzoening in Libië onderwerp van Leidse bijeenkomst
Op 25 en 26 oktober 2022 kwam in Leiden een select gezelschap bijeen om te spreken over onderzoek naar verzoening en toegang tot recht in Libie, en over gerelateerd beleid en wetten.
Langs de herfstige Leidse singel vond eind oktober in de Oude Sterrenwacht een bijzondere bijeenkomst plaats over verzoening en toegang tot recht in Libië. Over deze twee thema’s wordt in Libië hevig gedebatteerd, en ze zijn als sinds 2012 onderwerp van interdisciplinair onderzoek door de universiteiten van Benghazi en Leiden. Centraal hierin staat de samenwerking tussen Dr Suliman Ibrahim die werkt aan de Universiteit Leiden en aan het Centrum voor Recht en Samenlevingsstudies (CLSS) van de Universiteit Benghazi, en Prof. Jan Michiel Otto van het Van Vollenhoven Instituut voor Recht, Bestuur en Samenleving (VVI) van de Universiteit Leiden. Hun onderzoeken zijn voor een belangrijk deel gefinancierd door het Nederlandse Ministerie voor Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassade in Libië.
Op 25 oktober begon de ‘High-level meeting on Law, Reconciliation, and Access to Justice in Libya’ met een welkomstwoord van de rector van de Universiteit Leiden, Prof Hester Bijl, en de vice-rector van de Universiteit Benghazi Prof Yahya Mahmoud Lamloum. Zij spraken hun waardering uit voor deze unieke samenwerking, welke turbulente perioden in de recente geschiedenis van Libië heeft doorstaan en bijgedragen heeft aan de formulering van beleid en wetten. Beide rectoren zeiden te hopen dat de samenwerking zal doorgaan en misschien ook andere faculteiten, zoals archeologie en medicijnen, zou betrekken. De samenwerking werd ook formeel bestendigd door het ondertekenen van een nieuw memorandum van overeenstemming.
Deze academische bijeenkomst was opmerkelijk door de aanwezigheid van politici, beleidsmakers en diplomaten, waaronder de Libische vicepresident Abdullah Al-Lafi, de Libische ambassadeur in Nederland, Marai Arhim, en de Nederlandse ambassadeur in Libië, Dolf Hogewoning. Er waren ook vertegenwoordigers van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken, waaronder plaatsvervangend directeur-generaal Internationale Samenwerking, Birgitta Tazelaar, en van de United Nations Support Mission in Libya en het International Centre for Transitional Justice. Hun aanwezigheid zorgde ervoor dat ook de praktische implicaties van het academische onderzoek besproken werden.
De eerste dag was geheel geweid aan nationale verzoening. Iedere presentatie werd gevolgd door een open, kritische en constructieve discussie. Een van de Libische deelnemers merkte op, ‘Ik ben dankbaar voor de eerlijkheid en openheid hier … Wij hebben die eerlijkheid nodig om met zulke gevoelige thema’s als verzoening om te gaan.’ Prof Nagib el-Hassadi, Dr Jazia Jibreel en Dr Suliman Ibrahim presenteerden hun onderzoek naar ‘The Role of Law in Libya's National Reconciliation’ (RoLLNaR). De Libische vicepresident Al-Lafi van de Presidentiële Raad sprak over de ‘strategische visie over nationale verzoening’. Prof Kuni Abouda presenteerde een wetsontwerp over nationale verzoening. Tot slot verkende een Libisch-Nederlands-Zwitsers panel de rol van de verdeelde internationale gemeenschap ten aanzien van Libië, en de grens tussen ondersteuning en inmenging.
Dag twee was academischer. Centraal stonden presentaties zowel over het inmiddels afgeronde RoLLNaR-project, en het lopende ‘Toegang tot Recht in Libie’-project. Sprekers waren Dr Hala El-Atrash, Dr Bruno Braak, Dr Suliman Ibrahim, Dr Jazia Jibreel, Mr Ali Abu Raas, en Prof Jan Michiel Otto. Vooral een rapport over veiligheidstroepen inspireerde een levendige discussie.