Slavernij-excuses: ‘Het kabinet heeft zijn eigen probleem gecreëerd door haast te maken’
De excuses voor het slavernijverleden? Daar had het kabinet beter wat langer de tijd voor kunnen nemen, vindt universitair docent en Atlantische slavernij-expert Karwan Fatah-Black. ‘Jammer dat de uitkomsten van het onderzoek niet zijn afgewacht.’
Het zijn drukke tijden voor Fatah-Black. Schuift hij niet aan bij een overleg op het Catshuis, wordt hij wel gebeld door de NOS. Iedereen wil zijn mening over de nationale excuses voor het slavernijverleden. Is dit een goed idee? En als het een goed idee is, waarom roept het dan zoveel weerstand op?
Problemen gecreëerd door haast
‘Het kabinet heeft een probleem gecreëerd door haast te maken’, stelt Fatah-Black. ‘Als je bijvoorbeeld kijkt naar eerdere slavernij-excuses door de vier grote steden, zie je dat zij eerst een onderzoek naar hun rol in dat slavernijverleden hebben laten doen. Vervolgens hebben ze de resultaten daarvan gedeeld met hun inwoners. Pas een halfjaar of een jaar later zijn ze met excuses gekomen, die ze hebben laten uitspreken door iemand die boven de partijen staat.’
Op die manier hebben de steden het draagvlak gecreëerd dat het kabinet nu mist, denkt Fatah-Black. ‘Het kabinet heeft het lopende onderzoek niet afgewacht, maar baseert zich op een verslag van de groep Kamerleden die deze zomer naar Suriname is geweest. Dat is een bijna encyclopedieachtige samenvatting van de koloniale relatie, met heel weinig aandacht voor de manier waarop de slavernij is afgeschaft en de doorwerking van die geschiedenis, bijvoorbeeld in de vorm van ongelijk burgerschap.’
‘Ga aan de slag met institutioneel racisme’
Juist dat gebrek aan inzicht in hedendaagse gevolgen steekt bij veel betrokkenen. ‘Het kabinet zou de Nederlandse bevolking moeten uitleggen waarom het dit doet, in plaats van het te zien als beleid dat alleen nazaten aangaat’, zegt Fatah-Black. ‘Het zou al helpen als dit besluit officieel was besproken in het parlement. Verdedig het maar aan partijen die hier onaangenaam over kunnen praten.’
'Problemen als de toeslagenaffaire en racisme bij de politie los je niet op met herstelbetalingen.'
En laat vervolgens zien dat je lessen trekt uit het verleden, schreven verschillende belangenorganisaties vorige week in een brief aan het kabinet. ‘Daarbij gaat het voor één keer niet om geld’, licht Fatah-Black toe. ‘In het Catshuis merkte je dat het vooral om vertrouwen ging. De toeslagenaffaire, het rapport over racisme bij Buitenlandse Zaken, het racisme bij de politie: daar maken mensen zich zorgen over. Dat soort problemen los je niet op met herstelbetalingen. Daarvoor moet je echt aan de slag met institutioneel racisme.’
‘Dicteer niet wat relevante vragen zijn’
Dat betekent: met elkaar praten en naar elkaar luisteren, ‘zonder te dicteren wat de relevante vragen zijn’, aldus Fatah-Black. ‘Het kabinet heeft heel duidelijk te maken met drie domeinen: de relatie met Suriname, de relatie met de eilanden en Nederland zelf. Het helpt als het gaat inzien hoe verschillend die zijn.’