55-plussers met angstklachten gebaat bij gesprekken in de huisartsenpraktijk
Ouderen ervaren vaak een hoge drempel om hulp te vragen. Dat is zonde want een paar gesprekjes in de huisartsenpraktijk helpen angstige ouderen al. Dat blijkt uit onderzoek van psycholoog Maartje Witlox: Promotie 12 januari.
Angstklachten zijn de meest voorkomende psychologische problemen onder 55-plussers. In deze leeftijdsgroep gaat het vaak om milde tot matig ernstige angstklachten die niet gediagnosticeerd zijn als angststoornis. Maar die angstklachten beïnvloeden wel het dagelijks functioneren en hun kwaliteit van leven. Het is dus belangrijk dat mensen tijdig passende hulp kunnen krijgen. Daarom onderzocht Maartje Witlox (Klinische psychologie) de effectiviteit van twee korte psychologische interventies voor angstklachten bij oudere volwassenen.
Witlox vergeleek een blended Acceptance & Commitment Therapy interventie (een combinatie van online zelfhulp en vier face-to-face afspraken) met een traditionele Cognitieve Gedragstherapie Interventie (vier face-to-face afspraken en huiswerkopdrachten). In 38 huisartspraktijken in Nederland voerden hulpverleners (Praktijkondersteuners Huisartsenzorg GGZ) de interventies uit.
Veel minder angstklachten
Na allebei de interventies was er een sterke afname van angstklachten. Deze afname was zichtbaar direct nadat deelnemers de interventies hadden afgerond en bleef behouden tot 9 maanden erna. Ook depressieve klachten namen na beide interventies af. Een klein verschil tussen de interventies bleek bij de 9 maanden follow-up meting waarbij de positieve mentale gezondheid sterker was toegenomen in de Acceptance & Commitment Therapy (ACT) groep dan in de Cognitieve Gedragstherapie (CGT) groep. Witlox: ‘Dat resultaat sluit aan bij de focus van de ACT-behandeling, waarin mensen met hun angst leren omgaan in plaats van hun angst bestrijden. Omdat de interventies even goed lijken te werken, kunnen mensen in overleg met de hulpverlener kiezen wat hen het meeste aanspreekt: willen ze focussen op het veranderen van hun angstige gedachten (CGT) of willen ze juist meer accepterend worden richting hun angst (ACT)?'
‘De leeftijdssamenstelling van de maatschappij verandert snel en onderzoek dient hier rekening mee te houden. Resultaten uit groepen dertigers en veertigers kunnen we niet zomaar door trekken naar 60 en-70-jarigen.’
Steeds meer mensen worden steeds ouder
Het doel van Acceptance & Commitment Therapy (ACT) is het opbouwen van een waardevol en vitaal leven en niet primair het verminderen van negatieve gevoelens zoals angst. ACT is niet eerder op grote schaal onderzocht bij oudere volwassenen. Sowieso is het meeste behandelonderzoek uitgevoerd onder jongere volwassenen. Daarom vindt Witlox dat we de literatuur moeten uitbreiden naar oudere groepen. ‘De leeftijdssamenstelling van de maatschappij verandert snel. Steeds meer mensen worden steeds ouder, en onderzoek dient hier rekening mee te houden. Resultaten uit groepen dertigers en veertigers kunnen we niet zomaar door trekken naar 60 en-70-jarigen.’
Onderzoek in huisartsenpraktijk
Aan het onderzoek deden 38 huisartsenpraktijken mee en 314 deelnemers, de 55-plussers. Voor en na de behandeling beantwoordden de deelnemers online en telefonisch vragen over hun psychologisch functioneren. 'Onderzoek uitvoeren in huisartsenpraktijken is best wel lastig omdat de hulpverleners in die praktijken te kampen hebben met een enorm hoge werkdruk', merkte Witlox. ‘Huisartsenpraktijken willen niet meewerken aan wetenschappelijk onderzoek als daarmee veel extra taken boven op hun dagelijkse werk komen. Daarom hebben wij ervoor gekozen de werving en screening van deelnemers helemaal uit handen van de huisartsenpraktijken te nemen. Met hulp van de datamanagers van het LUMC stuurden we via de aangesloten huisartsen brieven aan 35.000 mensen binnen de range van ons onderzoek. Ongeveer 700 mensen meldden zich aan voor de screening, die werd uitgevoerd door getrainde masterstudenten Klinische Psychologie.'
‘In wetenschappelijk onderzoek zijn we bezig met data verzamelen en analyseren, maar achter die getallen zitten mensen.
Mens achter data
Witlox was geboeid door de verhalen van de bij het onderzoek betrokken hulpverleners waaruit bleek dat de korte interventies mensen echt hielpen. ‘In wetenschappelijk onderzoek zijn we bezig met data verzamelen en analyseren, maar achter die getallen zitten individuele mensen die de stap hebben gezet om te werken aan hun angstklachten, waar ze vaak al lange tijd mee worstelden. Het is belangrijk en motiverend daar geregeld bij stil te staan.'