Dorine Schellens en Peter Verstraten zijn de winnaars van de vijfde LUCAS Publieksprijs
Op donderdag 6 april vond in de Common Room van het Arsenaal de uitreiking van de LUCAS Publieksprijs 2023 plaats. Sinds 2018 kent LUCAS een Impactcommissie, die momenteel bestaat uit Jan van Dijkhuizen, Rick Honings, Casper de Jonge, Angus Mol, Thijs Porck en Aafje de Roest. Zij hebben zich gebogen over de voordrachten die door LUCAS-medewerkers zijn ingestuurd. Er waren dit jaar 6 genomineerden.
Irene O’Daly heeft de prachtige video-serie Exploring the Medieval Manuscript Book gemaakt, in samenwerking met de UB Leiden. De video-serie, gelanceerd in februari 2022, maakt het middeleeuwse, handgeschreven boek inzichtelijk en aanschouwelijk voor een breed en internationaal publiek. Doordat de video-serie gebruik maakt van handschriften van de UBL tonen de video’s ook de diversiteit van de Leidse bibliotheekcollecties. Het publiek krijgt de kans om als het ware over Irens schouder mee te kijken. De video’s vormen tegelijkertijd een mooi hulpmiddel voor onderwijs. De acht video’s bieden een overzicht van verschillende aspecten van het middeleeuwse boek. Onderwerpen als schrift, de rol van kopiïsten, de structurering van tekst en leesmogelijkheden, en sporen van productie en gebruikssporen worden door Irene levendig toegelicht én rijkelijk geïllustreerd met materiaal uit de collectie van de UB. Ze brengt de handschriften op een aantrekkelijke manier en met veel oog voor detail in beeld.
Olga van Marion publiceerde vorig voorjaar samen met Margot Kalse het multimedia-project Top 40 van de Gouden Eeuw: Liedboek. Het bestaat uit twee boeken, met teksten en melodieën, toelichting en woordverklaringen, en een triple CD met de liederen, gezongen door Margot Kalse. Olga verleende ook haar medewerking aan het CD-boekje. In januari 2021 werd een crowdfunding-actie gestart om dit multimediale project te financieren. In dat voorjaar werden de liederen met toelichting voorgepubliceerd – aftellend van 40 naar 1 – in het online tijdschrift Neerlandistiek. Op 4 november 2021 hield Olga de P.J. Bloklezing over het project tijdens de dies van de Historische Vereniging Oud Leiden. Als smaakmaker daarvoor verscheen in oktober 2021 een interview in het Leidsch Dagblad, in november 2021 gevolgd door een interview in Sleutelstad. Landelijke aandacht kwam in december, met een interview met Olga en Margot in het programma Atlas van de NTR (NPO2). Workshops over ‘Zelf liederen uit de Top 40 zingen’ en concerten volgen in september en oktober.
Het NITE-project, van 2019 tot 2022 geleid door Sara Brandellero onderzocht oe nachtruimtes worden verbeeld, geproduceerd, ervaren en verteld door migrantengemeenschappen in Europa. Het team richtte zich hierbij op de Kaapverdische gemeenschap in Rotterdam en Braziliaanse theaterproducties in Amsterdam. Tijdens het hele project ging NITE samenwerkingen aan met kunstenaars, culturele centra en andere hubs van stedelijke nachtcultuur. Dit resulteerde in een scala aan activiteiten, waaronder een workshop over nachtleven, diversiteit en cultuurbeleid in Rotterdam, een podcast over de Kaapverdische gemeenschap in Rotterdam, samenwerking met het oral history-project Storia de Nhas Pais. In 2022 organizeerde het NITE-team het slotcongres van het project, met daarin rondetafelgesprekken met beleidsmakers uit diverse grote steden, en een filmfestival in het Leidse filmtheater Trianon.
Cornelis van Tilburg heeft eind 2022 een publieksboek over Romeinse stadspoorten gepubliceerd, getiteld City Gates in the Roman West. Het boek biedt een rijk en grondig overzicht van stadspoorten uit het Romeinse rijk, met veel informatie over onder meer hun archeologische en culturele geschiedenis en hun sociale en religieuze functies. Het boek is voorzien van vele prachtige illustraties. City Gates in the Roman West wordt vergezeld van een website, waarop alle stadspoorten van de Romeinen in het Westen van Europa waarvan de locatie nog bekend is zijn opgenomen. Je kunt deze via een plattegrond opzoeken, aanklikken en dan informatie erover vinden: naam, of er archeologische resten gevonden zijn, en als beschikbaar fotos’s en afmetingen – heel handig bij het plannen van een cultuurvakantie, maar ook om de restanten van het Romeinse vanachter je bureau te ontdekken. Daarnaast gidst Cornelis geregeld – zo’n 15 tot 20 keer per jaar – Duitse en Nederlandse toeristen op historische stadswandelingen door Leiden, Delft en Den Haag.
Winnaars
De dit jaar genomineerde LUCAS-medewerkers doen aan zeer uiteenlopende vormen van impact – in sommige gevallen ook achter de schermen. De Impactcommissie heeft daarom besloten om de LUCAS Publieksprijs dit jaar aan twee mensen toe te kennen:
Dorine Schellens heeft zich sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 onvermoeibaar ingezet om gevluchte collega’s uit zowel Oekraïne als Rusland en Belarus te helpen en te ondersteunen. Samen met collega’s uit andere universiteiten heeft zij een mentorsysteem opgericht waarbinnen Nederlandse collega’s gevluchte wetenschappers wegwijs maken in het Nederlandse wetenschapssysteem en daarbij ook praktische hulp bieden, bijvoorbeeld in de vorm van beurzen en onderzoeksplekken. Dorine is ook een van de mede-oprichters van de University of New Europe. Zoals zij samen met Ellen Rutten uitlegt in een online artikel op Over de Muur, is deze universiteit van cruciaal belang om de kennis en stem van Oekraïense wetenschappers niet verloren te laten gaan in het oorlogsgeweld. De database die de UNE hiervoor gebruikt is vanaf de grond door Dorine opgebouwd en ontwikkeld en vorm een waardevolle en veelgebruikte bron. Daarnaast is Dorine een van de drijvende krachten achter Eastplainers, een publieke lezingencyclus met intellectuelen en kunstenaars die de Russische oorlog in Oekraïne zijn ontvlucht, of die uit onder meer Łódź, Minska en Moskou naar Nederland zijn gevlucht.
Peter Verstraten treedt al jarenlang op als onvermoeibaar en uiterst veelzijdig ambassadeur van de filmkunst. Het afgelopen jaar gaf hij publiekslezingen in onder meer Trianon, Lux Nijmegen, Rijksmuseum voor Volkenkunde en Het Kijkhuis. Hij is geïnterviewd door Radio Weetlust, NieuwLicht TV, Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leidsch Dagblad, Mare, Nederlands Dagblad en Spui 25 over een breed scala aan thema’s, zoals de beroemde films Metropolis en Nosferatu, de New Korean Wave, en de films van Alex van Warmerdam. De BluRay-editie van Martin Koolhovens film AmnesiA heeft hij van audio-commentaar voorzien. Voor het Louis Hartlooper Complex Utrecht, Het Ketelhuis Amsterdam en Lumière Maastricht stelde Peter een filmreeks samen over het thema ‘Psychoanalyse en Film’. Voorts treedt hij regelmatig op als moderator bij filmvertoningen in het Louis Hartlooper Complex.