Hoe het migratiebeleid van een autocratie en democratie anders is dan onderzoekers dachten
Wat is het effect van een bepaald regime op het migratiebeleid van een land? Politicoloog Katharina Natter vergeleek het beleid van het autocratische Marokko en het democratiserende Tunesië. Ze ontdekte dat aannames die veel onderzoekers hadden, niet kloppen.
Waarom heb je een boek geschreven over het migratiebeleid in Marokko en Tunesië?
‘De vergelijking tussen deze twee landen is interessant. Marokko is een autocratie en monarchie die steeds sterker wordt. Tunesië is na de Arabische Lente (die eind 2010 begon, red.) recent meer een democratie geworden. De aanname uit de literatuur was dat het migratiebeleid restrictiever wordt in een autocratie en dat democratisering zorgt voor meer rechten voor migranten.’
Klopten de aannames over het migratiebeleid van een autocratie en democratie?
‘Nee, het was precies het tegenovergestelde. In Marokko was er een migratiehervorming en werd het beleid minder streng, terwijl in Tunesië beperkingen voor migranten ongewijzigd bleven. Om uit te zoeken welke rol het politieke regime speelt bij het vormen van een migratiebeleid sinds het begin van de 21e eeuw, interviewde ik 130 mensen in de twee landen. Dit waren medewerkers van ministeries en het parlement, ministers en leiders van organisaties buiten de overheid.’
‘Simpel gezegd was de liberalisering van migratie in Marokko een middel voor de koning om zijn macht te versterken.'
Hoe kwam het migratiebeleid in Marokko en Tunesië tot stand?
‘Simpel gezegd was de liberalisering van migratie in Marokko een middel voor de koning om zijn macht te versterken. Door migratie te liberaliseren kon hij de mensen in Marokko die vroegen om meer rechten en meer democratie sussen. Tegelijkertijd kon hij zich internationaal profileren als een soort liberale monarch.
In Tunesië kregen mensen na de Arabische Lente meer vrijheid van meningsuiting en begonnen ze zich voor allerlei onderwerpen in te zetten. Maar uiteindelijk was er een soort consensus in de politiek dat migratie niet zou worden aangeraakt. Het kan een heel lastig onderwerp zijn dat voor verdeeldheid zorgt. Dus de politiek richtte zich op andere zaken zoals economische stabiliteit. Het gevolg daarvan was dat het restrictieve beleid bleef zoals het was.’
Nadat uw boek klaar was, is de consensus om niet over migratie te praten doorbroken door de president van Tunesië. Wat betekent dit voor migranten?
‘President Kais Saied heeft in februari een openbare toespraak racistische opmerkingen gemaakt over migranten. Hij heeft gezegd dat immigratie vanuit Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara deel uitmaakt van een complot van de EU om de demografie en identiteit van Tunesië te veranderen. De toespraak is een maand geleden en het is onduidelijk wat er nu gaat gebeuren, maar veranderingen in de toekomst zullen denk ik niet ten goede van migranten zijn.’
'Bijna al het onderzoek focust zich op Europa, Amerika en soms Australië. Dat ergert mij.'
Zegt het migratiebeleid van Marokko en Tunesië iets over het migratiebeleid in andere landen met eenzelfde soort regime?
‘Dat is moeilijk te zeggen, omdat er niet veel onderzoek naar dit onderwerp wordt gedaan in de Global South (bepaalde landen en gebieden in Latijns Amerika, Afrika, Azië en Oceanië, red.). Bijna al het onderzoek focust zich op Europa, Amerika en soms Australië. Dat ergert mij, want het doet lijken alsof er in de rest van de wereld niks gebeurt op het gebied van migratie. Terwijl vijftig procent van de migranten naar de Global South gaat.
Ik denk dat het echt problematisch is dat er niet meer onderzoek wordt gedaan in die gebieden, omdat het ons niet helpt om de wereld waarin we leven te begrijpen. Het is belangrijk om uit te zoeken waar verschillen en overeenkomsten zijn in plaats van te veronderstellen dat er één Europese of liberaal-democratische manier is om migratiepolitiek te bedrijven.’
Klik op de link voor meer info over het boek The Politics of Immigration Beyond Liberal States van Katharina Natter.
Tekst: Dagmar Aarts
Foto: Unsplash