Nieuw onderzoek bij de Hortus: de afbakening van het geslacht Uvaria L.
In de tropische regenwouden van Zuidoost-Azië is de zuurzakfamilie (Annonaceae) te vinden. Het geslacht Uvaria maakt hier deel van uit, maar is nog niet 100 procent juist in kaart gebracht. Daar gaat Annas Rabbani zich de komende vier jaar als promovendus over buigen bij de Hortus botanicus Leiden.
In maart 2023 is promovendus Annas Rabbani gestart bij de Hortus botanicus Leiden. Hij gaat zich bezighouden met het plantengeslacht Uvaria L., dat meer dan 180 soorten omvat binnen de houtachtige plantenfamilie Annonaceae, waarvan zo’n 2400 soorten bekend zijn.
Uvaria beschrijven
Uit recent onderzoek blijkt dat een aantal andere, kleinere geslachten mogelijk ook onder Uvaria valt. Om Uvaria goed in kaart te brengen, richt Rabbani zich op twee hoofdzaken. Zo gaat hij door middel van moleculaire methoden het geslacht afbakenen, zodat duidelijk wordt welke soorten wel en welke soorten niet onder Uvaria vallen. Daarnaast gaat hij de fylogenie (de natuurlijke verwantschap van de soorten en de evolutie daarvan) van het geslacht reconstrueren en onderzoeken hoe individuele soorten onderscheiden kunnen worden.
Om deze vragen te beantwoorden, gebruikt Rabbani verschillende datasets. Bijvoorbeeld morfologische eigenschappen, zoals haartypen, de kelk- en bloembladeren en de geslachtsorganen. Daarnaast duikt hij in het DNA van de planten. Omdat Uvaria het niet goed doet in het Nederlandse klimaat, wordt er in de eerste plaats herbariummateriaal (gedroogde exemplaren van de planten) gebruikt. Mogelijk gaat Rabbani naar Indonesië om ook levend materiaal te verzamelen en te onderzoeken.
Essentiële oliën en eetbare vruchten
De Annonaceae-familie komt met name voor in tropisch laaglandregenwoud, een omgeving die in hoog tempo aan het verdwijnen is door de aanleg van oliepalmplantages. Daarom is het juist nu belangrijk om de enorme diversiteit aan planten die in dat gebied voorkomt te beschrijven: de soorten verdwijnen bijna sneller dan ze beschreven kunnen worden. Als het geslacht Uvaria in kaart is gebracht, kan er in vervolgonderzoek gekeken worden naar manieren waarop we de planten kunnen inzetten. De bast produceert bijvoorbeeld essentiële oliën, die medicinale werkingen kunnen hebben. En een aantal soorten Uvaria produceert eetbare vruchten. Maar voordat deze eigenschappen gebruikt kunnen worden, is het van belang dat het geslacht helder afgebakend is.
Rabbani wordt begeleid door Sylvia Mota de Oliveira (Naturalis Biodiversity Center) en Roderick Bouman (Hortus botanicus Leiden). Zijn promotor is Paul Keßler (bijzonder hoogleraar Botanische tuinen en botanie van Zuidoost-Azië en prefect van de Hortus botanicus Leiden).
Bannerfoto Uvaria narum: Wikimedia Commons
Portretfoto Rabbani: Mathilde Simons
Tekst: Emma Knapper