Financiering voor onderzoek naar de ontwikkeling van de verdeling van welvaart in Nederland
Heike Vethaak en Egbert Jongen van de afdeling economie gaan op verzoek van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) een onderzoek uitvoeren naar de ontwikkeling van de verdeling van de welvaart in Nederland. Om het onderzoek uit te voeren hebben ze financiering gekregen voor 4 maanden. Ze zullen in juli al beginnen met hun onderzoek, dus de resultaten worden aan het einde van het jaar al verwacht.
De aanleiding van dit onderzoek is dat Nederland bekend staat als een land met een gelijke inkomensverdeling. Dit heeft eerder onderzoek van de afdeling economie, waar Vethaak en Jongen ook bij betrokken waren, laten zien in het boek "Inkomen verdeeld, trends 1977-2019". Dat onderzoek richtte zich weliswaar op koopkrachtontwikkeling maar dit is niet direct te gebruiken als substituut voor welvaart. Inkomen is een belangrijke benadering van koopkracht, maar koopkracht is een beperkt begrip voor wie geïnteresseerd is in welvaart. De feitelijke koopkracht van een huishouden is namelijk de eindstand van een proces waarin twee zaken met elkaar interacteren: enerzijds wat huishoudens moeten doen én laten om tot hun inkomen te komen en anderzijds wat zij met dit inkomen kunnen en moeten betalen. Een simpel voorbeeld: wanneer de inkomensverdeling gelijk is gebleven, maar de personen aan de bovenkant van de inkomensverdeling zijn minder uren gaan werken voor dat inkomen, terwijl de personen aan de onderkant van de inkomensverdeling juist extra moeten aanpoten om hun inkomen op pijl te houden, dan kan je moeilijk stellen dat de verdeling van welvaart onveranderd is gebleven.
Het nieuwe onderzoek zal bestaan uit drie onderdelen. De analyse begint met het in beeld brengen van de ontwikkeling van de verschillende inkomensbegrippen (zoals primair, bruto en besteedbaar inkomen) over tijd en over de inkomensverdeling. Door te kijken hoe deze wel of niet zijn veranderd over tijd krijg je zicht op hoe veranderingen in demografie, arbeidsmarktuitkomsten en het stelsel van belastingen en uitkeringen de ontwikkeling van inkomens hebben beïnvloed. Het tweede deel van de analyse brengt in beeld hoeveel er gewerkt wordt om tot het inkomen te komen. Als laatste wordt ook de (on)zekerheid van de inkomens in beeld gebracht. Inkomens kunnen onzeker zijn vanwege een flexibele arbeidsrelatie of vanwege ontslag dan wel ziekte of arbeidsongeschiktheid. Omdat deze risico’s niet gelijk hoeven te zijn over de inkomensverdeling en over tijd, zal de analyse in beeld brengen hoe (on)zeker de inkomens zijn over de inkomensverdeling en hoe dat over tijd veranderd is.