Hoe stomen we studenten klaar voor banen die nu nog niet bestaan?
Huizen kun je verduurzamen, pensioen bouw je op en dijken verstevig je. Maar hoe maken we ons hoger onderwijs toekomstbestendig? En welke vaardigheden moeten we onze studenten nu al bijbrengen voor banen die nog niet eens bestaan? Docenten en onderwijsontwikkelaars wierpen de blik vooruit tijdens een keynote en paneldiscussie, workshops en netwerkmomenten op het Leiden Teachers' Academy Education Festival.
Het festival ging van start met een keynote-lezing door hoogleraar en voormalig onderwijsminister Jet Bussemaker. Zij benadrukte dat studenten van de eenentwintigste eeuw leven in een onderling verbonden, diverse en snel veranderende wereld. Om goed te gedijen in deze wereld is volgens Bussemaker een samenspel nodig van vaardigheden die geworteld zijn in academische competenties, zoals geletterdheid, gecijferdheid, onderzoeksvaardigheden en kritisch denken, maar ook vaardigheden als teamwerk en samenwerking, moed, doorzettingsvermogen en veerkracht, creativiteit en verbeeldingskracht. Bussemaker onderstreepte daarnaast het belang van toegang tot hoger onderwijs als een belangrijke aanjager van opwaartse mobiliteit en als bron van empowerment voor iedereen.
Na de keynote vond een paneldiscussie plaats met rector magnificus Hester Bijl, hoogleraar Economie Olaf van Vliet, universitair docent International Studies Sarita Koendjbiharie en student Governance, Economics & Development Clara Lindemann. De panelleden bespraken de vaardigheden die nodig zijn om studenten voor te bereiden op de onvoorspelbare ‘wereld van morgen’.
Snel en onvoorspelbaar
Volgens Bijl zijn digitale vaardigheden inmiddels ‘noodzakelijk om te kunnen omgaan met de technologische ontwikkelingen die snel en onvoorspelbaar kunnen verlopen.’ Dat beaamde Van Vliet. Hij noemde de florerende smartphone-industrie als voorbeeld. ‘Vijftien jaar geleden wisten we nog niet welke vaardigheden daar nu voor nodig zouden zijn.’ Koendjbiharie wees vooral op het belang van het leren samenwerken en het aangaan van verbindingen. ‘Op de arbeidsmarkt is groepswerk essentieel. En daarbij gaat het in de eerste plaats om empathie.’
Het is mooi om te zien dat er binnen de universiteit veel enthousiasme is voor initiatieven die studenten helpen hun vaardigheden te ontwikkelen, zei Bijl. ‘Om nog beter te kunnen samenwerken is het belangrijk dat we een gezamenlijke basis hebben. Daarom hebben we binnen de universiteit dertien gezamenlijke vakoverstijgende vaardigheden geselecteerd die we voor al onze studenten van belang vinden. Deze worden uiteindelijk zichtbaar in de Studiegids. Studenten kunnen dan gemakkelijk zien welke vaardigheden zij tijdens een bepaalde cursus of module opdoen. En wij kunnen met elkaar in gesprek over in hoeverre bepaalde vaardigheden wel of niet in ons onderwijs voorkomen. Zo spreken we straks allemaal dezelfde taal.’
Het Leiden Teachers’ Academy (LTA) Education Festival werd dit jaar georganiseerd door LTA Teaching fellows Ayokunu Adedokun en Alexandra Langers. De LTA is in 2014 ingesteld om vanuit onze beste docenten universiteitsbreed de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen en onderwijsvernieuwing te stimuleren. Op dit moment wordt de LTA gevormd door 25 bevlogen Teaching fellows met een passie voor onderwijs.
Wat vonden bezoekers van het festival?
Arianna Pranger
Universitair docent Master Farmacie Onderwijs & ziekenhuisapotheker
Allereerst: ik vond het thema dit jaar ontzettend goed gekozen. Het was mooi om bewust stil te staan bij hoe we ons onderwijs toekomstbestendig kunnen maken. Ook als ik kijk naar mijn eigen onderwijs dan zijn er genoeg interessante vragen. Welke geneesmiddelen zullen er straks bijvoorbeeld nodig zijn voor aandoeningen die we nu nog niet kennen? Of welke rol zal 3D-printen gaan spelen? En welke vaardigheden kunnen we studenten daar nu al voor meegeven?
Qua workshops had ik moeite met kiezen, maar het werd de sessie over The Learning Mindset. Tijdens speeddaterondes gingen we in gesprek over hoe we onszelf één van de dertien vakoverstijgende vaardigheden eigen zouden kunnen maken. Zelf kreeg ik "oplossingen genereren" toebedeeld. Voor mijn gevoel had ik deze vaardigheid al aardig onder de knie, maar daardoor was het juist goed om te onderzoeken of ik hierbij geen blind spots heb. En door het er dan steeds weer met iemand anders over te hebben, kom je tot allerlei nieuwe inzichten. Sowieso is dat voor mij de kracht van de LTA: het samenbrengen van faculteiten. Tijdens de netwerkpauzes heb ik bijvoorbeeld heel leuk gesproken met collega’s van de opleiding archeologie. Het is verfrissend om vanuit twee totaal verschillende achtergronden te discussiëren over hoe we onze studenten het beste kunnen voorbereiden op de toekomst en welke vaardigheden we nu zelf nog ontwikkelen, maar ons wellicht al eerder eigen hadden kunnen en willen maken. Je krijgt echt een kijkje in elkaars keuken. Dat maakt dit festival voor mij wel uniek.’
Grace Rowicka
Thesis seminar coördinator bij International Studies
‘Het was leuk en nuttig om op het festival te spreken met collega’s die ook bezig zijn met het coachen en begeleiden van studenten. Met een van hen is zelfs het idee ontstaan om een soort intervisiegroepje op te starten. Vanuit mijn rol als coördinator scriptieseminars bij de bachelor International Studies heb ik veel contact met studenten in de allerlaatste fase van hun studie. Steeds vaker gaat het over faalangst. Ik ben daarom blij dat er aan de universiteit meer aandacht komt voor het ontwikkelen van mentale kracht: hoe gaan studenten met zichzelf om, hoe staan zij in het leven? Ik heb tijdens de plenaire sessie met veel trots geluisterd naar mijn collega Sarita die vertelde over de stageprogramma’s bij International Studies en over haar unieke consultancy vak PRINS. Beide projecten geven studenten immers de mogelijkheid om allerlei vaardigheden te ontwikkelen waar zij ook later in hun leven veel aan hebben.
Ik zou collega’s willen oproepen: heb bij het begeleiden van studenten ook aandacht voor life skills als zelfvertrouwen en eigenwaarde. Na de keynote-lezing vroeg iemand aan Jet Bussemaker hoe je iemand kunt aanleren om moedig te zijn. Die vond ik erg raak. We hebben er nu nog geen goed antwoord op, maar het lijkt me belangrijk dat we studenten deze vaardigheid meegeven.’
Karin Nijenhuis
Docent en voorzitter van de Masteropleiding African Studies
‘Het is altijd inspirerend om andere bevlogen mensen tegen te komen die net als ik veel met onderwijs en innovatie bezig zijn. De vraag welke vaardigheden en kennis we studenten moeten bijbrengen in een veranderende toekomst vond ik heel relevant. Zelf ben ik vooral geïnteresseerd in vaardigheden die samenhangen met ons menszijn, zoals het aangaan van verbindingen. Het is interessant om daar op zo’n festival met anderen van gedachten over te wisselen. Verder hou ik er van als een sessie heel concreet en praktisch wordt en je zelf aan de slag mag. Het was dus leuk dat we elkaar tijdens de workshop van het ICLON als collega’s mochten interviewen over onze kijk op inclusief onderwijs.
Ik vind het belangrijk dat de universiteit dit soort bijeenkomsten organiseert. Het jammere is alleen dat ze vaak vooral mensen trekken die al in onderwijs geïnteresseerd zijn. Hierdoor wordt het haast preken voor eigen parochie. Maar hoe bereik je de gemiddelde onderzoeker of docent, die nu eigenlijk geen tijd heeft voor extra activiteiten? Dat is volgens mij nog de grootste uitdaging.’
-
Aanwezigen gingen met elkaar in gesprek over het hoger onderwijs van de toekomst -
Hoogleraar Olaf van Vliet en organisatoren Alexandra Langers en Ayokunu Adedokun -
Aanwezigen gingen met elkaar in gesprek over het hoger onderwijs van de toekomst -
De plenaire sessie bestond uit een keynote lezing en paneldiscussie
Interviews: Evelien Flink
Foto's: Monique Shaw