Tachtigers in de ondergrondse, spelen met de taal van de politiek, en nog veel meer: onofficiële poëzie uit China in de Digitale Collecties
Ruim 30.000 bladzijden nieuw materiaal is nu ontsloten in de online collectie van onofficiële poëzie-publicaties uit China, onderdeel van de Leidse Digitale Collecties. Deze tijdschriften en boeken worden gemaakt buiten het systeem, in eigen beheer, en zijn invloedrijk maar uiterst moeilijk te vinden. Om die paradox aan te pakken maken de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) hun unieke collectie van dit materiaal gratis online beschikbaar.
Deze jongste upgrade bevat een dikke tweehonderd afzonderlijke items: afleveringen van tijdschriften, individuele bundels en bloemlezingen van dichtersgroepen. Hieronder bevinden zich monumentale werken van Huang Xiang en Ya Mo, beiden in de tachtig en sleutelspelers in de ondergrondse poetry scene van de provincie Guizhou sinds de jaren 1960. Hun werk staat naast de bloemlezing Gedichten van het wilde gras (Yecao shixuan) door onder anderen Chen Mo en Sun Lu, die uit de provincie Sichuan komen—en die ook ooit begonnen zijn met schrijven in een ondergrondse poetry scene, ook in de jaren 1960. De ondergrondse scene van Beijing is beroemd (en deze upgrade bevat ook prachtige voorbeelden van het vroege werk van auteurs uit Beijing zoals Mang Ke, Bei Dao, Jiang He en Duoduo) maar China is groter dan Beijing.
Kameraden-poëzie
Met een fraaie toe-eigening van politiek taalgebruik is het Chinese woord voor “kameraad” (tongzhi) de laatste paar decennia ook “gay” of “queer” gaan betekenen. “Kameraden-poëzie” staat prominent op de binnenflap van de bloemlezing Internetpoëzie van het jaar 2001, samengesteld door Mu Cao, de eerste openlijk homoseksuele dichter in China. Lang niet alle poëzie in dit boek kan gelden als gay of queer, maar van begin tot eind klinkt er een grondtoon van subversiviteit en transgressie. En het verband met de LGBTQ-gemeenschap wordt zichtbaar in een lijst van websites aan het eind van het boek. Verreweg de meeste zijn allang verdwenen, maar wie weet wat de Wayback Machine nog heeft weten te redden.
Nieuwe arbeiders
Een ander hoogtepunt in deze upgrade is een set recente exemplaren van Nieuwe arbeidersliteratuur (Xin gongren wenxue), gepubliceerd door een NGO die bekend staat als Het Huis van de Migrantarbeiders (Gongyou zhi jia), in Picun, buiten Beijing. Die “nieuwe arbeiders” zijn grotendeels migranten die in het postsocialistische China van het platteland naar de steden zijn gekomen en daar een precair bestaan leiden, vol ontberingen en onzekerheid. Het Huis spant zich in voor hun emancipatie in de samenleving, via “cultureel onderwijs”, met een activistische folk-rock-band als visitekaartje en een literatuurgroep die een aantal arbeiders heeft geholpen hun werk te publiceren.
Hopelijk kunnen deze paar snippers iets overbrengen van de rijkdom en de diversiteit van dit materiaal. De collectie wordt steeds meer een online-archief van een unieke culturele traditie van onze eigen tijd, die laat zien hoezeer maatschappelijke en esthetische ervaringen met elkaar zijn verweven.
Use and support
De digitale collectie van onofficiële poëzie uit China in de UBL wordt gebruikt door lezers en onderzoekers uit alle windstreken. Hun interesse in dit waardevolle materiaal toont eens te meer hoe belangrijk het is om het veilig te stellen en toegankelijk te maken. Dit wordt mogelijk gemaakt door de steun van Chinese dichters en redacteuren door de jaren heen, door een gulle gift van Dr. Freerk Heule die het project vleugels heeft gegeven, en door vruchtbare samenwerking met de bibliotheek van de Fudan-universiteit in Shanghai.
Over Digital Collections
Via Digital Collections maakt de UBL gedigitaliseerd en digital born materiaal beschikbaar. Het platform bevat uitgebreide functionaliteiten zoals het zoeken in full-text in gedrukte werken, het inzoomen op de beelden en de mogelijkheid om zelf HD-afbeeldingen te downloaden. Ook kan op materiaalsoort worden gezocht, kunnen zoekacties worden verfijnd, is er een koppeling met de bibliotheekcatalogus en kan tegelijk in verschillende collecties worden gezocht. Via de collectiepagina’s is iedere collectie ook apart goed toegankelijk. De gedigitaliseerde materialen zijn van duurzame links voorzien waardoor deze geschikt zijn voor verwijzingen op websites en in wetenschappelijke publicaties. Voor veel van het gedigitaliseerde materiaal geldt een CC-BY licentie: het materiaal kan door iedereen worden gebruikt. Er wordt voortdurend nieuw materiaal via Digital Collections toegankelijk gemaakt door de UBL. Een groot deel van de stukken is in te zien met de Leidse IIIF Advanced Viewer. Om de functionaliteit van Digital Collections optimaal te benutten kunnen gebruikers de Digital Collections instructievideo’s bekijken.