Van kluis naar kussen: Indische drukpers – met Lisa Kuitert en Eline Kortekaas
Van sierlijke loden Javaanse letters tot koloniale schoolboeken en reclamemateriaal. Met de intrede van de drukpers in Nederlands-Indië ontstond een ware cultuur van gedrukte boeken, tijdschriften en andersoortig drukwerk. Anders dan verwacht, en bedoeld, ging de drukpers in de negentiende eeuw zijn eigen weg.
In deze aflevering van Van Kluis naar kussen gaat presentator Garrelt Verhoeven in gesprek met Lisa Kuitert, hoogleraar Boekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, Eline Kortekaas, promovenda Nederlandse uitgeverij-geschiedenis in Indonesië tussen 1940 en 1960 aan de Universiteit van Amsterdam, en Kasper van Ommen, conservator Westerse gedrukte werken van de Universitaire Bibliotheken Leiden. Aanleiding voor het tafelgesprek is de tentoonstelling ‘Gordel van papier’ over de geschiedenis van de Indische drukpers, waarvan Kuitert en Kortekaas gastcurator zijn. De UBL stelde voor deze tentoonstelling tientallen stukken uit de Bijzondere Collecties beschikbaar.
Drukpers
In 1816 deed de drukpers zijn intrede in Nederlands-Indië. Het drukwerk nam al snel enorm toe in oplages en verspreidde zich steeds meer. Het bereikte uiteenlopende doelgroepen en lokale schrijftalenten namen de pen op. Uiteindelijk droeg dit alles bij aan de onafhankelijkheid van Indonesië. Vanaf 1920 duiken steeds meer Indonesische uitgeverijen op in het boekenvak en rond 1950 vormen zij een meerderheid.
Gordel van papier
Tot en met 25 februari 2024 is in museum Huis van het Boek de tentoonstelling ‘Gordel van papier’ te zien. De tentoonstelling gaat over de opkomst van het gedrukte boek in Indonesië in de periode 1816-1957, de tijd waarin Nederland het eilandenrijk onder de naam ‘Nederlands-Indië’ gekoloniseerd had tot aan het moment dat alle Nederlandse bedrijven daar genationaliseerd werden. In de tentoonstelling zijn tientallen bruiklenen uit de collecties van de UBL te zien.