Universiteiten uit Leiden en Paramaribo gaan samen ecologische en sociale uitdagingen aan
Onderzoek naar flora en fauna met oog voor economische belangen én samenwerking met de lokale bevolking. Dit is allemaal gebundeld in een samenwerkingsprogramma van de Anton de Kom Universiteit van Suriname en Universiteit Leiden. Samenwerken op basis van gelijkheid staat voorop. ‘Een lastige uitdaging, maar die gaan wij niet uit de weg.’
Suriname is een van de meest beboste gebieden ter wereld, met veel regenwoud dat grotendeels lastig bereikbaar en daardoor ongerept is. Tegelijk bedreigt houtkap voor de export van tropisch hardhout de natuur, net als goudwinning. Recent is voor de kust van Suriname bovendien olie in de zeebodem gevonden; de winning hiervan brengt uitdagingen voor het beschermen van de flora en fauna in zee. ‘Natuurlijke hulpbronnen zijn belangrijk als inkomstenbron’, zegt hoogleraar Akoestische ecologie en gedrag Hans Slabbekoorn, ‘Maar duurzame ontwikkeling en slimme alternatieve manieren voor ontginning en natuurherstel zijn een absolute noodzaak.’
Belang voor diversiteit én biodiversiteit
Slabbekoorn is een van de initiatiefnemers van BioREPS: Biodiversity Research & Education Program Suriname. Het is een gezamenlijk project van Universiteit Leiden en Anton de Kom Universiteit van Suriname (AdeKUS). De universiteiten ondertekenden op 30 oktober een overeenkomst over samenwerking op het gebied van onderzoek en onderwijs. De samenwerking omvat ook uitwisseling van staf en studenten. De overeenkomst werd publiekelijk bezegeld tijdens het Suriname-symposium op 5 december in Leiden. Slabbekoorn: ‘Onze rector magnificus Hester Bijl sprak een heel positieve en optimistische rede uit over de mogelijkheden en het belang van samenwerking voor de diversiteit in de academische wereld en de biodiversiteit in Suriname.’
Slabbekoorn, die in februari naar Suriname gaat en dan onder meer een bosexpeditie onderneemt, benadrukt dat de samenwerking tussen AdeKUS en Leiden meer dimensies heeft dan alleen wetenschappelijke vooruitgang. ‘De relatie tussen Suriname en Nederland vindt zijn oorsprong in een roerige en onwaarschijnlijk wrede geschiedenis. Geen van de schuldigen aan de slavernij is nu nog in leven, maar we vinden het belangrijk om uit te dragen dat kennis over de gebeurtenissen van toen wordt gedeeld.’
Samenwerken op basis van gelijkheid
Veel ongelijkheid in de wereld is een direct resultaat van de oneerlijke koloniale geschiedenis, aldus Slabbekoorn. ‘Samenwerking op basis van gelijkheid is daarom lastig, door ongelijke kansen voor mensen uit verschillende landen en ongelijke kansen voor verschillende bevolkingsgroepen uit hetzelfde land. Ook ligt altijd neokolonialisme en argwaan op de loer.’ Voor de BioREPS- initiatiefnemers is dat geen reden om de uitdaging uit de weg te gaan. ‘We zijn vastbesloten te laten zien dat diversiteit aan mensen en perspectieven ten goede komt aan de wetenschap en dat je met plezier en succes gemeenschappelijke doelen kunt nastreven.’
Al veel contacten gelegd
Binnen BioREPS willen de universiteiten een gezamenlijk netwerk van wetenschappers vormen dat allerlei onderzoeksprojecten en onderwijsinitiatieven in Suriname stimuleert en stuurt. Slabbekoorn: ‘Er zijn inmiddels veel contacten tussen onderzoeksgroepen van Nederlandse universiteiten en Surinaamse planten- en zoölogische collecties, agrarische instituten, en veel NGO’s op het gebied van natuurbescherming en belangenbehartiging van lokale bevolking.’
De BioREPS-initiatieven gaan over kennis en bescherming van de biodiversiteit, inclusief de context van alle maatschappelijke belangen, politieke spanningen, en ecologische uitdagingen. Bijvoorbeeld mangrovebossen en zandstranden die onder druk staan door de ontwikkeling van kustgebieden, terwijl ze kraamkamers zijn voor vissen, en broedgebieden voor vogels en zeeschildpadden. Slabbekoorn: ‘Het is nadrukkelijk de bedoeling om de inzichten van de lokale bevolking erbij te betrekken, inclusief marrons (afstammelingen van tot slaaf gemaakten, red.) en inheemse volkeren.’
Steun het BioREPS-team
Via het Crowd-funding-platform van de Universiteit Leiden kan iedereen bijdragen aan het werk van BioREPS. Het eerstvolgende doel is financiering van onderzoeksmateriaal en onderwijsactiviteiten voor studenten in Suriname voor in 2024. Financiers met meer mogelijkheden zijn nog nodig om bijvoorbeeld een serie promotietrajecten te financieren. Neem voor meer informatie contact op met een van de betrokken wetenschappers.
Foto’s van de delegatie en handdruk: Lucas van der Horst
Foto’s Surinaamse natuur: Devika Narain
Tekst: Rianne Lindhout