Cijfers zijn geen exacte weergave van een objectieve realiteit
Cijfers lijken een universele taal. Maar in de praktijk blijkt dit niet zo eenvoudig. Tim van de Meerendonk onderzocht hoe boeren, verzekeringsadviseurs en lokale politici in India duiding proberen te geven aan verzekeringscijfers door middel van hun morele overtuigingen.
De landbouw in India bevindt zich in crisis. Wetenschappers, beleidsmakers en activisten zijn het erover eens dat de economische problemen en veranderende klimaatomstandigheden het steeds moeilijker maken voor boeren om hun levensonderhoud te verdienen via landbouwactiviteiten. In 2016 is er een nieuw landbouwverzekeringsprogramma, PMFBY, in het leven geroepen met de belofte om de risico’s die gepaard gaan met landbouw onder controle te krijgen.
Voor zijn onderzoek “Claiming Crisis: An ethnography on agricultural insurance, rural distress and the everyday moralities of quantification in India” verbleef cultureel antropoloog Tim van de Meerendonk een jaar in Maharashtra, zo’n 300 kilometer ten oosten van Mumbai om te kijken hoe er werd omgegaan met die landbouwverzekeringen.
Hij volgde drie groepen: boeren, verzekeringsmedewerkers die schade inventariseren op het platteland en een lokale politieke partij die de verzekeringsbedrijven betichten van vals spelen.
De zogenaamde universele taal van cijfers
Wat Tim ontdekte is dat de zogenaamde universele taal van cijfers voor de mensen met wie hij samenwerkte veel vragen en overpeinzingen opriep. De verzekeringscijfers, dus de manier waarop verzekeraars risico's beheren door middel van kwantificatie en bureaucratische procedures, stonden op gespannen voet met de ervaringen van de mensen met wie hij werkte. Er werd beloofd door de verzekeraar dat alles volgens eerlijke en duidelijke processen zou worden geregeld: schade zou worden ingeschat, het werd vergeleken met historische gemiddelden en het verschil zou worden uitbetaald. Tim: “Dit klinkt eenvoudig, eerlijk en ethisch correct. Maar in de praktijk ervaren mensen die met deze procedures te maken krijgen allerlei ambiguïteiten en verwarrende situaties. Het is niet zo rechtlijnig en duidelijk als het lijkt.”
Een uitbetaling van 1 roepie
Een voorbeeld: een van de boeren met wie Tim werkte heeft veel schade geleden. Hij had al een aantal jaar een slechte oogst gehad en nu weer. Maar nu hij had een verzekeringspolis afgesloten en hij vertrouwde erop dat het goed zou komen. Hij gaat naar de bank en hoort dat hij 1 roepie zal ontvangen, wat neerkomt op ongeveer 12 eurocent. Tim: “Die boer voelt zich beledigd en onbegrepen. Als het verzekeringsbedrag het resultaat is van eerlijke berekeningen, hoe kan hij dan maar 1 roepie krijgen vroeg hij zich af. In plaats van dat hij geholpen is, voelt hij zich alleen maar waardelozer. Dit soort overwegingen, die emotionele kant van kwantificatieprocessen, is waar het om gaat. De ruimte die er ontstaat tussen universele beloften van cijfers en de alledaagse uitwerking ervan.”
Cijfers duiden vanuit moraal
Voor zijn onderzoek is Tim is met name geïnteresseerd in hoe mensen betekenis geven aan deze onduidelijke situaties vanuit hun eigen morele perspectief. "Wat mensen daarvan vinden komt vanuit hun eigen ideeën wat juist en goed is in de wereld. Dat verschilt per persoon en is afhankelijk van de positie die mensen hebben binnen de samenleving. Mijn onderzoek gaat over dit soort discussies, de contradicties die teweeg worden gebracht door iets wat lijkt op een universele taal.”
Geen exacte weergave
Als cijfers verwarring brengen, kunnen we het dan niet beter zonder? Nee, zegt Tim, cijfers zijn van groot belang bij het organiseren van onze samenleving en vervullen een essentiële functie. ”Maar het gaat mis wanneer mensen ze beschouwen als een exacte weergave van de objectieve realiteit. Het is belangrijk om te reflecteren op vragen zoals: voor wie zijn deze cijfers relevant, wat zijn de doelen ervan, en hoe zijn ze tot stand gekomen? Cijfers liegen niet, hoor je vaak. Het is heel belangrijk om te blijven nadenken wat cijfers doen en hoe ze sociaal zijn ingebed.”
