Alumnus Anne Speckens opende een mindfulness-centrum in Nijmegen
Hoogleraar psychiatrie Anne Speckens studeerde geneeskunde en deed haar opleiding psychiatrie in Leiden. In Engeland maakte ze kennis met mindfulness en opende daarna het expertisecentrum Mindfulness aan het Radboudumc in Nijmegen. Wat doet ze daar en hoe kijkt ze terug op haar studietijd?
Het was herfst, begin van de eeuw in Londen. Anne Speckens had net haar kinderen bij de crèche afgeleverd en snelde naar het station. Kort daarvoor had ze mindfulness leren kennen als specialisatie binnen de cognitieve gedragstherapie op haar werk aan het Institute of Psychiatry in Londen. ‘Ik was zoals ze dat noemen in het spitsuur van het leven met twee jonge kinderen. Opeens kreeg ik het besef: ik loop hier door een prachtige laan met geelgekleurde herfstbladeren. Ik kan hier ook aandacht voor hebben en van genieten.’
Ze begon zich in mindfulness te verdiepen, wat ze definieert als met aandacht aanwezig zijn in het hier en nu, met een open, vriendelijke en onderzoekende geest, zonder vooroordelen. En begon vragen te stellen als: moet ik eigenlijk alles willen, kan ik sommige dingen ook laten? Ondanks dat ze het in Engeland erg naar haar zin had – ze noemt de humor en het mooie landschap – maakte ze na een paar jaar een bewuste keuze om terug te keren naar Nederland. ‘Engeland is toch een klassenmaatschappij. Hier hebben we niet zoveel verschil in kwaliteit tussen scholen in de ene of andere wijk.’
Midden in de maatschappij
Voordat ze naar Engeland ging, woonde ze in Leiden. Ze had destijds gekozen voor geneeskunde ‘omdat het een vak is waarmee je midden in de maatschappij staat en daadwerkelijk een bijdrage kan leveren aan het welzijn van mensen.’ Ze had meer dan een 8,5 op haar eindexamen, dus werd direct ingeloot. Over theologie heeft ze ook nog even nagedacht, want zingeving heeft haar altijd geboeid. Vragen als: wat voor leven willen we leiden, welke waarden vinden we belangrijk?
Na haar studie kreeg ze de kans om te promoveren, ook in Leiden. Daarna specialiseerde ze zich in de psychiatrie, zodat ze mensen met psychische klachten kon helpen desondanks een waardevol en zinvol leven te leiden.
Goede herinneringen
Ze heeft ‘hele goede herinneringen’ aan haar studententijd in de jaren 80 in Leiden. ‘Dit is natuurlijk een fase waarin je jezelf ontzettend ontwikkelt,’ zegt ze, ‘niet alleen intellectueel, ook sociaal.’ Ze ging op kamers wonen, werd actief bij de studentenvereniging SSR-Leiden, toen een vrij kleine vereniging, en ging in het bestuur van de MFLS, de Medische Faculteit der Leidse Studenten, en de universiteitsraad.
Nu werkt ze alweer 19 jaar bij het Radboudumc. Daar richtte ze het expertisecentrum Mindfulness op, waar ze trainingen geeft en onderzoek doet naar de effectiviteit van mindfulness in de gezondheidszorg.
Mindfulness kan je inzicht geven in waarom je op een bepaalde manier – vaak op de automatische piloot – reageert, legt ze uit. ‘Als je je bewust bent daarvan kun je de keuze maken om het op een andere manier aan te pakken.’ Dat betekent bijvoorbeeld accepteren dat lijden ook bij het leven hoort en daarmee leren omgaan.
Betere kwaliteit van leven
Vanuit het expertisecentrum worden mindfulness-trainingen aangeboden aan mensen met psychische klachten, zoals depressies en ADHD, maar ook aan patiënten met ziekten als kanker, MS en parkinson. Ook academici, dokters en verpleegkundigen kunnen er terecht om stress en burnout-klachten te voorkomen of verminderen.
Toen ze begon met mindfulness in de zorg was dit nog vrij nieuw. Nu wordt het veel meer toegepast. Nog steeds staat niet iedereen open voor ‘al dat vage gedoe’, al wordt dat wel minder. Uit haar onderzoek blijkt dat mindfulness klachten helpt verminderen en de kwaliteit van leven verbetert.
Als mindfulness-expert kun je natuurlijk niet dag en nacht werken, dus studeert ze op dit moment naast haar werk parttime aan de kunstacademie in Utrecht. ‘Erg leuk om iets heel anders te doen,’ licht ze toe. Haar kunstwerken zijn weefwerken die ze maakt ze van op het strand gevonden materialen als kabels en vislijnen.
Tekst: Thessa Lageman