Middelbare scholieren proeven van de psychologie: ‘Later word ik neurowetenschapper’
Hoe werkt eenzaamheid? Wat maakt vriendschappen voor autistische mensen soms ingewikkeld? En waarom is het schoolgebouw voor sommige leerlingen geen fijne plek? Vwo-leerlingen onderzochten het tijdens pre-university classes. ‘Ik heb nu een goed beeld van wat een studie psychologie inhoudt.’
Even geen kluisjes en schoolplein, maar les krijgen in de collegebanken: voor een groep middelbare scholieren van de pre-university classes zagen de afgelopen acht weken er anders uit dan normaal. Esrih Bakker: onderwijscoördinator van de pre-classes. ‘De scholieren die meedoen zitten in de vierde, vijfde of zesde klas van het vwo. Veel van hen vervelen zich op school, hier vinden ze de uitdaging die ze zoeken. Met dit programma maken ze vast kennis hoe het er straks aan toegaat op de universiteit en leren ze beter waar hun interesses liggen.’
De inhoud van de pre-university classes is specifiek gericht op de werking van emoties en op inclusie van mensen met bijvoorbeeld ADHD of autisme. De cursus wordt aangeboden door onderzoekers van het Focus on Emotions-lab. Coördinator Carolien Rieffe: ‘Met deze lessen willen we deze onderwerpen bespreekbaar maken onder toekomstige studenten. Alle thema’s waar de scholieren mee aan de slag gaan, zijn gebaseerd op onderzoek uit ons lab.’
Vriendschap is zo simpel nog niet
Evelien, Yara, Caithlyn, Caitlin en Emelie presenteren hun poster over vriendschap, en dan speciaal vriendschap en autisme. Want waar vriendschap voor velen vanzelfsprekend is, is het voor mensen met autisme vaak een constante bron van onzekerheid en spanning. Dat komt, leggen de scholieren uit, omdat autistische mensen op een andere manier behoefte hebben aan sociaal contact. ‘Urenlang small talk over wat je in het weekend hebt gedaan, is voor mensen met autisme minder interessant en zelfs vermoeiend. Zij praten bijvoorbeeld liever over gedeelde interesses,’ leggen ze uit. Ook de schoolomgeving, zoals drukke gangen en chaotische klaslokalen, zorgt ervoor dat autistische jongeren minder goed aansluiting kunnen vinden bij leeftijdsgenoten. Als scholen daar meer rekening mee houden, maken ze het voor autistische kinderen makkelijker vriendschappen te sluiten. Zo’n inzichtelijke poster is een mooi begin.
De meiden kijken tevreden terug op hun pre-classweken, al hadden ze best nog wat meer over de verschillende aspecten van de psychologie willen leren. ‘Over mentale stoornissen, bijvoorbeeld waarom je depressief wordt,’ zegt Yara. ‘Of NLP; neurolinguïstisch programmeren,’ valt Caitlin bij. ‘Daar lees ik nu in mijn vrije tijd een lesboek over.’ Eén ding weet ze ook al zeker: ‘Later word ik neurowetenschapper.’
Als je je altijd aan moet passen
Amyra heeft een missie: scholen inclusiever maken voor neurodivergente leerlingen. Neurodivergent, legt ze uit, ‘zijn mensen die een zogenaamd ‘labeltje’ hebben, die anders denken en leren dan wat we als norm zien. Denk bijvoorbeeld aan autisme, ADHD en dyslexie.’ Op haar poster legt ze uit hoe deze leerlingen in het onderwijs in een negatieve spiraal kunnen belanden. ‘Allereerst krijgen neurodivergente leerlingen op de basisschool vaak te horen dat ze iets fout doen of dat ze iets niet kunnen. Dingen die wel goed gaan, worden vaak niet opgemerkt. Hierdoor komen ze lastiger mee en wordt hun zelfvertrouwen steeds minder.’ Komen ze eenmaal op de middelbare, dan focussen docenten opnieuw vaak op wat er misgaat, hoe ze de leerling kunnen ‘fixen’. Daarnaast lukt het deze leerlingen vaak niet goed om aansluiting te vinden, worden ze gepest of buitengesloten. ‘Als iemand dan klaar is met school en de maatschappij in gaat, is hun zelfvertrouwen vaak verbrokkeld,’ vertelt Amyra.
Amyra herkent de bevindingen uit haar onderzoek: ze heeft autisme en heeft last van alle prikkels, drukte en geluiden op school. ‘Soms kom ik met mijn jas en oortjes aan binnen. Daar wordt door een docent wat van gezegd. Maar die snapt niet hoe het is om door een chaotische gang met honderden leerlingen naar het lokaal te moeten. Ik sluit me bewust af voor die prikkels, want alle kleine details komen binnen.’ Samen met haar moeder probeert ze bij haar docenten bewustwording te creëren rondom het thema. Of dat lukt? ‘Het gaat traag, maar we doen het stap voor stap.’
Handzame inleiding over eenzaamheid
Iris, Marthe en Isabel hebben een poster ontworpen over eenzaamheid: wat het is en waarom het bij sommige mensen vaker voorkomt dan bij anderen. Zo hebben autistische mensen vier keer zoveel kans om eenzaamheid te ervaren dan niet-autistische mensen. ‘We hebben bronnenonderzoek gedaan en voor een postervorm gekozen omdat dit toegankelijk is. Je kunt het lezen, maar ook naar de afbeeldingen kijken voor informatie,’ leggen ze uit. Hoe ze terugkijken op hun acht collegeweken in de psychologie? ‘Heel leerzaam. Al ging het niet altijd alleen over psychologie, zo kregen we ook les over hoe je iemand moet interviewen.’ De pre-universityklassen vinden ze een aanrader: ‘Ik denk dat je een goed idee krijgt van wat de studie psychologie inhoudt.’ En gaan ze zich straks ook zelf inschrijven? Daar twijfelen ze alle drie nog over. Iris, links, zit nog in de vierde: ‘Ik heb gelukkig nog een extra jaartje om erover na te denken.’