Promovendus Diego Salama: 'VN-vredesoperaties zijn steeds belangrijker geworden in Israël-Palestinaconflict'
Van 1967 tot 1982 ondernamen de Verenigde Naties verschillende vredesoperaties in het Midden-Oosten. In zijn proefschrift onderzoekt Diego Salama van het Instituut voor Geschiedenis hoe deze operaties samenhingen en wat hun effect op de regio is geweest.
‘De vredesoperaties waren oorspronkelijk niet opgenomen in de handvesten van de VN’, vertelt Salama vanuit New York, waar hij is voor zijn werk bij de United Nations University. ‘Ze werden vooral gezien als een praktisch middel om oorlogen te voorkomen.’ Daardoor werden de operaties ook lang gezien als losse acties, die ad-hoc werden opgestart wanneer ze nodig waren. ‘In mijn onderzoek wilde ik laten zien dat ze wel degelijk onderlinge samenhang vertonen en daarmee een vredesarchitectuur vormen die het diplomatieke en veiligheidslandschap van de regio heeft veranderd.’
Ensio Siilasvuo
Centraal daarbij staat Ensio Siilasvuo. Deze Finse generaal was als Chief Coordinator belast met de vredeshandhaving in het Midden-Oosten. ‘Zijn werk is zowel verbluffend als ernstig ondergewaardeerd’, vertelt Salama. ‘Hij combineerde diplomatiek inzicht met veiligheidsoperaties, waardoor hij een kader heeft opgezet waarbinnen enerzijds met vaste hand werd gereageerd op crises, terwijl anderzijds ruimte ontstond voor latere inspanningen op vredeshandhaving. De herontdekking van zijn verhaal was een van de grootste openbaringen van mijn promotietraject, omdat het onderstreept hoe groot de bijdrage van één individu kan zijn aan de koers van internationale vrede en veiligheid.’
Ondanks de Koude Oorlog nam onder Siilasvuo de samenwerking tussen de verschillende betrokken entiteiten toe. ‘Hoewel die samenwerking niet altijd officieel gemandateerd werd, werd het Israël-Palestinaconflict in feite behandeld als één enkel probleem dat een gezamenlijke reactie vereiste’, licht Salama toe. De vredesoperaties kregen daardoor een steeds verfijndere samenwerkingsarchitectuur met onder meer financieel beheer, herverdeling van financiële middelen, troepenbewegingen en diplomatieke afspraken. Toch lijkt een oplossing in de regio inmiddels verder weg dan ooit.
Tweesporenbeleid
‘Voortbordurend op mijn resultaten zou ik zeggen dat de oplossing voor de huidige Israël-Palestinasituatie complex is en nuance vereist’, zegt Salama. ‘Er moet zowel aandacht zijn voor het ingewikkelde web van geopolitieke dynamiek en wonden uit het verleden als voor de huidige humanitaire crisis. Daarbij is het van belang te onderkennen dat de VN weliswaar internationaal opereert, maar dit doet binnen een internationaal systeem dat op staten is gericht. Dit betekent dat het conflict alleen beëindigd kan worden als zowel Israël als Gaza de veiligheids- en vredesgaranties krijgt die nodig zijn om naast elkaar te kunnen bestaan. Alleen op dat fundament kan een duurzame vrede worden gebouwd.’
Salama stelt daarbij een tweesporenbeleid voor, dat zowel gericht is op het bewaken van vrede als het bevorderen van welvaart en wederopbouw. ‘De VN-Veiligheidsraad moet het mandaat, de middelen en het personeel van de UNTSO uitbreiden, de oudste vredesoperatie in het gebied. Met een mandaat van zeven decennia en een wijdvertakt netwerk van VN-waarnemers in de regio, bevindt UNTSO zich in een unieke positie om toezicht te houden op staakt-het-vuren, de communicatie tussen strijdende partijen te vergemakkelijken en te dienen als de kern voor internationale vredeshandhavingsinitiatieven langs de grens tussen Israël en Gaza.’
Tegelijkertijd dient Gaza alle hulp te krijgen die het nodig heeft om de huidige crisis te stoppen en de wederopbouw in gang te zetten: ‘Dit conflict, op het kruispunt van crisis en transformatie , vraagt om een reactie die even snel en effectief is in het lenigen van de schrijnende humanitaire nood als vooruitziend in het anticiperen op en aanpassen aan het veranderende geopolitieke landschap. Alleen door beide aspecten aan te pakken kunnen we hopen op een duurzame vrede in de regio.’
De meningen en opinies in dit interview zijn uitsluitend die van Diego Salama zelf en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het officiële beleid of de standpunten van organisaties waaraan hij verbonden is.