Samen nadenken over Gaza-conflict: ‘Juist als filosoof hebben we hier iets over te zeggen’
Zeventig studenten, onderzoekers en promovendi van het Instituut voor Wijsbegeerte kwamen op 23 februari 2024 samen om te discussiëren over de vraag welke verantwoordelijkheden burgers, wetenschappers en intellectuele gemeenschap hebben ten opzichte van de bevolking van Gaza.
De bijeenkomst werd georganiseerd door medewerkers van het Instituut voor Wijsbegeerte. Universitair docent Marie Louise Krogh en docent Elettra Repetto laten weten dat ze duidelijk wilden maken dat wat er op dit moment in Gaza gebeurt, niet alleen van belang is voor deskundigen en studenten Midden-Oostenstudies, Internationale Betrekkingen of Politieke Wetenschappen. Daarbij ging het hen niet om de vraag of in Gaza een genocide gaande is. ‘De situatie is zo ernstig dat er belangrijke vragen te bespreken zijn die betrekking hebben op politieke filosofie: over medeplichtigheid en verantwoordelijkheid van de kant van andere statelijke actoren in het conflict, in de internationale gemeenschap, en voor ons als burgers, wetenschappers en studenten, vooral als je toegewijd bent aan idealen van mondiale rechtvaardigheid'.
Ook filosofische onderwerpen en theorieën als global justice, collective responsibility, war theories en decolonization, kunnen direct in verband worden gebracht met de recente gebeurtenissen in Gaza. Krogh en Repetto wilden deze discussie daarom openstellen voor de studenten en andere vakgenoten. ‘Het is belangrijk dat dergelijke vragen niet volledig abstract worden behandeld’, stellen ze. ‘Daarom begon de bijeenkomst met het formuleren van een aantal uitgangspunten voor de discussie, waaronder de erkenning dat de burgerbevolking in Gaza zwaar en onevenredig doelwit is geweest van de militaire operatie van Israël, dat er een zaak loopt bij het Internationaal Gerechtshof over de aannemelijke schending van het genocideverdrag, en dat de humanitaire crisis in Gaza is verergerd sinds verschillende grote staatscontribuanten aan de UNRWA hun financiering hebben ingetrokken, nadat 13 van de 30.000 medewerkers ervan werden verdacht betrokken te zijn geweest bij de Hamas-aanval van 7 oktober.’
Wat is je positie?
In de sessie werd besproken welke verantwoordelijkheid de aanwezigen droegen met betrekking tot Gaza. Bracht hun positie als filosoof, wereldbewoner of simpelweg als mens een verantwoordelijkheid met zich mee in het Gaza-conflict?
‘Deze vragen zijn van belang om verder te kunnen denken over wat het betekent om niet alleen een gevoel van verantwoordelijkheid te erkennen, maar er ook naar te handelen’, lichten Krogh en Repetto hun insteek toe. ‘Door de meer abstracte vraag naar de gronden van verantwoordelijkheid te verbinden met een reeks praktische overwegingen over wat het betekent om dergelijke verantwoordelijkheden na te leven, kwamen we vanzelf bij de kwestie hoe je dat zou kunnen doen.’
Initiatieven en plannen
Dit resulteerde in een debat over een reeks reeds genomen initiatieven en plannen daarvoor. ‘Die variëren van grote campagnes die oproepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren tot een petitie die onlangs werd verspreid onder studenten en medewerkers om de Universiteit Leiden om aandacht te schenken aan de uitspraak van het ICJ door de banden met Israëlische instellingen op bezet land op te schorten en beurzen te verstrekken aan Palestijnse studenten en docenten die hun universiteit en middelen van bestaan zijn kwijtgeraakt sinds de twaalf universiteiten in Gaza geheel of gedeeltelijk zijn gebombardeerd. We bespraken ook bredere initiatieven van maatschappelijke organisaties om druk uit te oefenen op Israël om zich te houden aan het internationaal recht, zoals de boycot-, desinvesterings- en sanctiebeweging (BDS).’