‘Band met Universiteit Leiden belangrijk voor beoogd premier Dick Schoof’
Dick Schoof kan ook wel de buurman van de Haagse faculteit worden genoemd. Vooral vanuit zijn rol bij de NCTV werkte hij veel samen met de Universiteit Leiden en hielp hij onderwijs en onderzoek vooruit, vertelt hoogleraar Terrorisme en Contraterrorisme Edwin Bakker. ‘Voor een kritische vriend was altijd ruimte.’
‘Dick Schoof ging graag voor een connectie met de buren. Wij dus, de Campus Den Haag’, laat Edwin Bakker van het Institute of Security and Global Affairs weten in een reactie op het nieuws dat Schoof waarschijnlijk de nieuwe premier wordt. ‘De band met de Universiteit Leiden was belangrijk voor hem.’
Op dit moment is Schoof de hoogste ambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid, eerder was hij onder meer directeur-generaal van de AIVD en van 2013 tot 2018 chef van Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
‘Hij investeerde in PhD-onderzoek’
Edwin Bakker: ‘Vanuit zijn NCTV-functie heeft Schoof altijd ingezet op het belang van kennis en onderzoek. Er is altijd een leerstoel geweest vanuit de NCTV, eerst Terrorism Studies en daarna Intelligence Studies bij ISGA, door hem in het leven geroepen. De NCTV ging naast terrorisme naar steeds meer andere thema’s kijken, zoals cyberveiligheid. Op het gebied van cyber investeerde hij in PhD-onderzoek bij de Universiteit Leiden. Ons instituut ontwikkelde hierdoor verder, er kwamen allerlei vakgroepen bij. Hij gaf ons de ruimte om naast losse onderzoeksopdrachten ook eigen PhD-onderzoek en andere vormen van fundamenteel en langlopend onderzoek te doen.’
'Als hij het niet met je eens is krijg je het wel te horen’
Mooie wisselwerking
‘Uiteindelijk zijn heel veel mensen die bij ons zijn afgestudeerd of gepromoveerd naar de NCTV gegaan. Dat heeft geleid tot een mooie wisselwerking tussen onderwijs, nieuwe kennis en mensen, die dan ook weer de NCTV versterken. Het Centre for Professional Learning (CPL) heeft al jaren een leergang voor nieuwe mensen die bij NCTV gaan werken. Hij en veel van zijn medewerkers hebben daar (gast)lezingen gegeven.’
‘Voor een kritische vriend was altijd ruimte’, heeft Edwin Bakker ervaren. ‘Je hoeft hem niet naar de mond te praten, maar als hij het niet met je eens is krijg je het wel te horen. Dat vind ik heel prettig, je weet namelijk waar je aan toe bent.’
‘Schoof weet echt heel goed wat een premier op zijn bordje krijgt’
‘Goed gevoel voor het politieke spel’
Edwin Bakker geeft aan vertrouwen te hebben in Schoof als nieuwe premier, ook al heeft hij geen ervaring als politicus. ‘Hij heeft goed gevoel voor het politieke spel. Eigenlijk was hij national security advisor voor Mark Rutte en had hij - als het ging om veiligheid - heel snel contact met Rutte en de betrokken ministers, dat vond ik wel zijn kracht. Hij was in staat de politiek heel snel van informatie en advies te voorzien. Schoof weet echt heel goed wat een premier op zijn bordje krijgt.’
‘Een grijze ambtenaar die ver weg in een toren zit, dat is Schoof absoluut niet. Hij is niet alleen van de rapporten en nota’s, maar nadrukkelijk ook van het directe contact. En hij heeft veel media-ervaring, zeker rond crises, zoals na terroristische aanslagen. Dat is een belangrijk element van het premierschap. De grote vraagstukken van Nederland liggen echter niet alleen op het gebied van veiligheid, maar ook op het gebied van bijvoorbeeld huisvesting, milieu, migratie. Het zal moeten blijken hoe hij dat gaat oppakken.’
Ook binnen het Instituut Bestuurskunde is men benieuwd hoe Dick Schoof de nieuwe rol op zich gaat nemen:
Sandra Groeneveld, hoogleraar Publiek Management:
‘Het is vanzelfsprekend heel bijzonder dat twee topambtenaren nu de verantwoordelijkheid hebben om een kabinet te formeren, de formateur en de beoogd premier. Dat roept natuurlijk vragen op over wat dat zal gaan betekenen voor de politiek-ambtelijke verhoudingen. Daarnaast roept het bij mij vragen op over de mate waarin het kabinet technocratisch gaat besturen in een tijd waarin juist behoefte lijkt aan een verbindend verhaal en dito leiderschap.’
Arco Timmermans, public affairs-expert:
‘De keuze voor Dick Schoof als nieuwe premier was voor bijna iedereen een verrassing maar toch verbaast het niet. Het thema veiligheid, justitie en criminaliteit zijn in het hoofdlijnenakkoord prominenter dan ooit en dit is precies zijn terrein. Hij heeft daar veel verstand van als ambtenaar die zijn loyaliteit heeft bewezen en dat komt de partijleiders goed uit. Ook zijn durf past bij het motto van dit nieuwe kabinet. Maar hij zal heel veel intelligence nodig hebben om deze vierpartijencoalitie op de rails te houden.’
‘Veel intelligence nodig om deze vierpartijencoalitie op de rails te houden’
‘Hij krijgt uitdagingen op alle fronten’
‘De premier in Nederland heeft maar weinig meer bevoegdheden dan zijn collega’s in het kabinet en Schoof zal zijn ervaring met opsporen van ondermijnende activiteiten en zijn ruime opvatting over wat daarbij is toegestaan hard nodig hebben om de boel bij elkaar te houden. Hij krijgt uitdagingen op alle fronten: de relaties tussen bewindspersonen, de relatie met partijleiders in de Kamer en alle leden van de regeringsfracties met profileringsdrang en dan ook nog de relatie met de ambtenaren die zich regelmatig zullen afvragen hoe ze de plannen van de coalitie op hun departement voor elkaar kunnen krijgen.’
Tekst: Magali van Wieren
Beeld: ANP, Arash Nikkhah