Klimaatbestendige Mediterrane tuin Hortus geopend door André Kuipers
Op 22 mei opende ruimtevaarder André Kuipers de nieuwe Mediterrane tuin van de Hortus. Met dit waterzuinige tuindeel wil de Hortus inspiratie bieden voor toekomst- en klimaatbestendige tuinbeplanting. Ook tekenden prefect Paul Keßler en wetenschappelijk directeur van het instituut Sterrewacht Leiden Ignas Snellen een Memorandum van Samenwerking.
De Hortus is blij met deze aanvulling op de tuin. In de woorden van prefect Paul Keßler: ‘We zijn er trots op om de eerste bij de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen aangesloten tuin te zijn met een tuindeel specifiek gewijd aan het Middellandse Zeegebied.’
Verder sprak professor Jan Willem Erisman, hoogleraar Environmental Sustainability, over hoe biodiversiteit de basis voor weerbaarheid tegen externe factoren is. Ook vertelde Tim Claerhout, promovendus bij de Hortus, over zijn onderzoek naar (korst)mossen en wat die vertellen over het hitte-eilandeffect in stedelijke gebieden.
De ceremoniële vijg
Daarna verplaatsten de aanwezigen zich naar de Mediterrane tuin, waar André Kuipers de openingshandeling verrichte door een vijg (Ficus carica) te planten. Hij vertelde dat hij tijdens zijn ruimtereizen vooral de natuur van de aarde miste. ‘Voor mij is biodiversiteit, ruimtevaart en het heelal altijd verbonden geweest met elkaar. Ik heb waarschijnlijk wel 30 procent DNA gemeen met deze vijg. Wij zijn allemaal gemaakt van sterrenstof.’
Olijfbomen, lavendel en zonneroosjes
Rogier van Vugt, hoofd horticultuur, legde uit hoe de Mediterrane tuin is ingericht. Een aantal eeuwenoude olijfbomen, herkenbaar aan hun grillig gevormde stammen, en de nu nog kleine cipressen bepalen het aanzicht ervan. Kruiden zoals rozemarijn en lavendel zorgen ervoor dat het tuindeel ook ruikt naar de Mediterranée. De stapelmuurtjes langs het halfverharde slingerpaadje maken het beeld af.
Het Middellandse Zeegebied staat bekend om natte winters en droge zomers, een klimaat dat ook steeds vaker in Nederland voorkomt. Planten uit dit gebied kunnen hier goed mee omgaan. Het doel van de Hortus is dan ook om de Mediterrane tuin op termijn geen water te hoeven geven.
De tuin bevat een wetenschappelijke collectie zonneroosjes (Cistus en aanverwante geslachten zoals Helianthemum en Halimium). De Hortus wil zo veel mogelijk soorten zonneroosjes verzamelen die van nature voorkomen in het wild. Deze struikjes produceren in de droge mediterrane zomers elke dag nieuwe bloemen. 'Voor insecten een walhalla, omdat er zo veel te eten is,' volgens Van Vugt.
-
V.l.n.r. André Kuipers, Rogier van Vugt en Paul Keßler -
Professor Jan Willem Erisman -
Promovendus Tim Claerhout -
V.l.n.r. Rogier van Vugt, Annetje Ottow, Jasper Knoester, André Kuipers en Paul Keßler -
De Mediterrane tuin bevat een wetenschappelijke collectie zonneroosjes.
Rondwandeling langs middeleeuwse stadswal
Het nieuwe tuindeel is bereikbaar via een nieuw verdiept wandelpad dat onder de Sterrewachtbrug door loopt. Voorheen moesten bezoekers rechtsomkeert maken bij de brug, maar nu is het mogelijk om een rondloop te maken door de Hortus. Bij de werkzaamheden aan de brug en de Mediterrane tuin stuitte de Hortus op middeleeuwse resten van de Leidse stadsmuur en een waltoren. Deze zijn archeologisch onderzocht en gerestaureerd, en zijn te zien langs het verdiepte pad.
Samenwerking Hortus en Oude Sterrewacht
De Mediterrane tuin ligt aan de zonnige zuidkant van de Oude Sterrewacht, waarvan de architectonische stijl een extra argument vormde voor de keuze voor juist dit botanische thema. Een tuin met een Aziatisch thema zou op die plek totaal uit de toon vallen, aldus Rogier van Vugt.
Sinds maart dit jaar is de tentoonstelling ‘Het vijfhoekige heelal van Gerard Caris’ te bezichtigen in het Bezoekerscentrum van de Oude Sterrewacht, die het begin van een nieuwe samenwerking markeert, onder andere in de vorm van een bijbehorende wandelroute in de tuin. Om deze samenwerking op raakvlak van kunst, natuur en wetenschap kracht bij te zetten, tekenden prefect Paul Keßler en wetenschappelijk directeur Ignas Snellen van het instituut Sterrewacht Leiden een Memorandum van Samenwerking.
Foto's: Monique Shaw
Tekst: Emma Knapper