Herdenkingsjaar maakt zichtbaar hoe het slavernijverleden doorwerkt
Onderzoek naar ons koloniale en slavernijverleden, openhartige gesprekken bij een Keti Koti-tafel, tentoonstellingen, lezingen en podcasts die de link leggen tussen heden en verleden. Op vele manieren sloten medewerkers en studenten aan bij het landelijke Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Wat heeft dat ons gebracht?
Leidse wetenschappers onderzoeken al langer het slavernijverleden en de impact daarvan, maar er zijn nog veel blinde vlekken en er is meer bewustwording nodig. In zijn Cleveringa-oratie in 2022 stelde historicus Gert Oostindie dat de universiteit meer en kritischer moet reflecteren op het eigen koloniale verleden. Mede vanwege het landelijke herdenkingsjaar kreeg het onderwerp vanaf 2023 extra aandacht. We lichten hier enkele initiatieven en activiteiten uit. Bekijk het dossier Kolonialisme en slavernij - Universiteit Leiden voor een vollediger overzicht.
Het landelijke Herdenkingsjaar Slavernijverleden ging op 1 juli 2023 van start. Toen was het precies 160 jaar geleden dat de slavernij officieel werd afgeschaft in Suriname en het Caraïbisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden. In Suriname zou de gedwongen contractarbeid pas tien jaar na de formele afschaffing stoppen.
Vooronderzoek verleden universiteit en stad
Het college van bestuur gaf in 2023 opdracht voor een vooronderzoek naar het koloniale en slavernijverleden van de Universiteit Leiden en de stad Leiden. In hoeverre hadden bestuurders, wetenschappers en studenten een aandeel hierin? Onderzoekers inventariseren Leidse archieven en collecties en presenteren eind 2024 hun bevindingen. Lees meer over hun werk in Kennis, Kleding en koffie en De universiteit heeft veel wortels in het koloniale verleden.
-
Opening foto-expositie portrettenserie Keti Koti op 25 juni. -
Met elkaar in gesprek bij de Keti Koti-tafel -
Hernieuwde aandacht voor de Surinaamse vrijheidsstrijder Anton de Kom -
In een expertmeeting spraken bestuurders, medewerkers en studenten over het bannen van racisme uit het onderwijs. -
Historici doen onderzoek naar het koloniale en slavernijverleden van de universiteit.
Keti Koti-tafel
Door het slavernijsysteem zijn de nazaten van tot slaaf gemaakten systematisch achtergesteld en de impact werkt nog steeds door in vooroordelen en discriminatie van mensen van kleur. Tijdens een Keti Koti-tafel in Museum De Lakenhal gingen deelnemers met elkaar in gesprek over hun ervaringen van uitsluiting. Door dit soort dialogen erkennen de gesprekspartners elkaars ervaringen en perspectieven en ontstaat er meer ruimte voor echte verbindingen, aldus de initiatiefnemers.
Onderwijs
Hoe bannen we racisme uit het universitaire onderwijs? In een landelijke expertmeeting op Campus Den Haag spraken bestuurders, diversity officers, medewerkers en studenten over de rol van data, representatie, curricula en didactiek en welke maatregelen er nodig zijn.
Leeslijst
Lezingen, boekensalons, podcasts en een leeslijst: Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) organiseerde vele activiteiten waardoor studenten en medewerkers zich in dit onderwerp kunnen verdiepen. Zo biedt de leeslijst een overzicht van belangrijke titels die kritisch ingaan op de koloniale erfenis en hoe die de samenleving heeft gevormd.
Anton de Kom
Museum De Lakenhal organiseerde in samenwerking met UBL een bijzondere tentoonstelling over de Surinaamse vrijheidsstrijder Anton de Kom. In 1967 herontdekten studenten van de Surinaamse Studentenunie zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ in de collectie van de Universiteitsbibliotheek. Zij zorgden ervoor dat dit boek een tweede leven kreeg en hierdoor een belangrijke rol speelde in het verzet tegen de koloniale overheersing.
Expositie Academiegebouw
De universiteit wil nadrukkelijk ook na dit herdenkingsjaar ruimte bieden voor kritische reflectie en dialoog. Daarom staat sinds kort een Keti Koti-portrettenserie in de binnentuin van het Academiegebouw. Welke betekenis heeft het slavernijverleden voor onze hedendaagse samenleving? Elf indringende portretten van studenten en medewerkers en hun antwoord op deze vraag zijn te zien op deze symbolische centrale plek.
Kritische reflectie blijft nodig
Bij de opening verzekerde collegevoorzitter Annetje Ottow dat de expositie niet het sluitstuk is van de herdenking. 'De universiteit heeft een belangrijke rol in het onderzoeken en zichtbaar maken van dit verleden. We moeten kritisch stilstaan bij onze eigen geschiedenis. De tentoonstelling draagt bij aan continuïteit zodat onze aandacht ook na afloop van het herdenkingsjaar bij dit belangrijke onderwerp blijft. Laten wij met elkaar het gesprek blijven voeren en bouwen aan een gezamenlijke toekomst.’
Tekst: Linda van Putten
Bannerfoto: Keti Koti-tafel in De Lakenhal/Kevin Kwee